https://bel.sputnik.by/20220611/smukha-abo-gosts--troytsyn-dzen-1063517908.html

Сёмуха, або Госці ў Тройцын дзень

Сёмуха, або Госці ў Тройцын дзень

Sputnik Беларусь

Этнограф Ларыса Мятлеўская распавядае аб старадаўніх завядзёнках на Зялёныя святкі і раіць, як правільна падрыхтавацца да прыёму гасцей. 11.06.2022, Sputnik Беларусь

2022-06-11T09:32+0300

2022-06-11T09:32+0300

2022-06-13T16:06+0300

этнограф

ларыса мятлеўская

свята

традыцыі

традыцыі і абрады

народныя традыцыі

сёмуха

госці

завядзёнкі

дзень святой тройцы

https://cdnn11.img.sputnik.by/img/102349/66/1023496697_0:103:1500:947_1920x0_80_0_0_f9a8e4e776e9130ec1ae4b5f5dbb16e7.jpg

Пачатак лета пахне бэзам, сенакосам і півонямі, што распусціліся ў кветніку перад хатай. Вока радуецца росквіту зеляніны, у гонар якой здаўна адзначаюць старажытнае каляндарнае свята Сёмуху. Яно святкуецца праз сем тыдняў пасля Вялікадня і менавіта адсюль адна з назваў гэтага старажытнага свята.Тройца або Зялёныя святкі, Май, Русаллі, Зелянец, Гранная нядзеля і Дух сёлета прыпадае на 12 чэрвеня.Сакральны сэнс РусалляПамяць у чарговы раз нагадвае тыя часы, калі Тройцу святкавала кожная хата. На некалькі дзён вёска прыбіралася ў зеляніну з ссечаных маладых дрэўцаў бярозы і клёна. У суботу перад святам кожны спяшаўся наламаць галінкі "маю", каб упрыгожыць імі абразы і партрэты сваякоў у хаце.Праўда так казалі пра залішне багата і акуратна прыбранага чалавека, калі хацелі з яго пакпіць. Але ж паўсюдна панаваў выключны парадак. Чакалі гасцей.Так было заўсёды і, прынамсі, паўстагоддзя таму ніхто не задаваўся пытаннямі, чаму менавіта так адзначаюць гэта свята. Яго сакральны сэнс для большасці быў амаль страчаны з-за пануючага ў сярэдзіне ХХ стагоддзя атэізму. Старэйшае ж пакаленне працягвала прытрымлівацца старых завядзёнак і, калі была магчымасць, наведвала царкву.І, тым не менш, асноўны сэнс гэтага свята – дахрысціянскі: ушанаванне расліннасці, зеляніны, кветак, дрэў, буйны росквіт якіх атаясамліваўся з жыццёвай сілай прыроды. Каб прывабіць яе сілу, спрыяць будучаму ўраджаю, забяспечыць плоднасць жывёлы, здароўе і дабрабыт сям’і, галінкамі бярозы, ліпы і клёна аздаблялі сядзібныя пабудовы.Не толькі само свята Троіца, але і ўвесь тыдзень перад ім адметны. Кожны дзень быў нечым значны. Так на тыдні ў Крывую або Градавую сераду нічога не рабілі на полі, бо лічылі, што град пашкодзіць пасевы, не палолі і не садзілі, каб не вырасла крывым. У пятніцу гатавалі посныя стравы, а ў суботу елі скаромнае і адзначалі Сёмушныя або Траецкія Дзяды."На Тройцын дзень і сваха прыехала!"Асабліва напружанай на ўсялякія падзеі была субота напярэдадні свята, бо к вечару чакалі прыезду далёкіх і блізкіх сваякоў. У чаканні гасцей з печы даносіўся водар страў, прыгатаваных да святочнай бяседы.Сама Траецкая бяседа – асаблівы клопат для гаспадыні. Зладзіць багатую колькасць разнастайных страў гаспадыні дапамагалі дарослыя дочкі, нявесткі і нават суседкі, якія мелі час. Ад самага рання, а часам і за дзень да свята пачыналі гатаваць святочную вячэру на "вялікія госці".Існавала прыкмета, што калі "харошы" стол на Троіцу, то будзе хапаць усяго і увесь год будзеш добра жыць. Вось і імкнуліся зрабіць застолле разнастайным на стравы. На стале прысутнічала ўсё, што было прыпасена гаспадыняй і засталося ад зімы: салёныя агуркі і грыбы, квашаная галоўкамі капуста, яшчэ старая (мінулагодняя) бульба і буракі.Абавязкова пяклі свежы хлеб і пірагі, а з агароду ўжо мелі зялёную цыбулю і кроп.Загадзя збівалі масла і рабілі сыры, якія часта падавалі з мёдам.З драўляных кадак даставалі салёнае сала, якое наразалі скрылікамі таўшчынёй ў палец, маўляў, каб было што падчапіць на відэлец. З тонка нарэзанага ("па-гарадскому") сала ў вёсцы падсміхваліся, лічачы, што гаспадыня скупаватая. Але ж сала ў вёсцы ў добрых гаспадароў хапала і таму яго не ашчаджалі.Самыя ж далікатэсныя мясныя прысмакі захоўвалі на гарышчы ў кашах з вечкам. Адтуль даставалі вялены кумпяк, сухія хатнія каўбасы, каўбух, посік і іншую смакату, рэшткі якой яшчэ заставаліся ў добрай гаспадыні пасля Вялікадня і сенакосу.Калі было з чаго, то варылі студзень, адварвалі або запякалі мяса і смажылі курыцу.У горад ехалі па "купляную рыбу": селядцы, траску і хек. Гадоў 50 таму ў крамах інакшай рыбы амаль не было. Стараліся здабыць і рачную рыбу, якую пераважна смажылі.На радасць дзецям пяклі салодкія "грыбкі" (від бісквітнага пірага). З сухіх яблыкаў і груш варылі ўзвар з дадаткам мяты і чабару.Ну, і пэўна ж, з напіткаў была "свая" і "купляная" гарэлка, медавуха ды хатняе піва і віно.Апрануўшыся ў "чыстае" (святочнае адзенне) ўсе знаходзіліся ва ўзрушаным, святочным настроі, жартавалі, прыветна віталі адзін аднаго, чакаючы вечара.Паступова прыязджалі госці і да глыбокай ночы ў хатах не гасілі святла. Вёска гула, як пчолы ў вуллі, а на наступны дзень пасля абеду свята працягвалася. На танцавальнай пляцоўцы гралі нанятыя агулам музыкі. Моладзь, якая танцавала ўночы саступала месца старэйшым, якія з асалодай круціліся ў вальсах, "кракавяках" і "польках".Лічылася, што на Тройцу першыя тры дні нельга працаваць, і таму са спакойным сэрцам адпачывалі.Вясёлага і вам свята і добрага адпачынку!Таксама на Sputnik:

2022

Навіны

ru_BY

этнограф, ларыса мятлеўская, свята, традыцыі, традыцыі і абрады, народныя традыцыі, сёмуха, госці, завядзёнкі, дзень святой тройцы