Калядкі: абрады, традыцыі і забароны
(абноўлена 18:01 05.01.2017)
У народзе ноч перад Калядамі лічылася сакральнай, людзі верылі, што ў гэтую ноч адкрываюцца нябёсы і можна было загадваць жаданні.МІНСК, 5 сту — Sputnik. Як распавялі Sputnik этнографы, святкаванне Каляд пачыналася ўвечары 6 студзеня абрадавай трапезай, якая называлася поснай або першай куццёю. "Усе члены сям'і збіраліся разам, таму што лічылася, калі ўся сям'я ў гэты дзень будзе разам, то і на працягу ўсяго года ўсе будуць побач", — сказалі суразмоўцы агенцтва.
Посная куцця
Распавядаючы пра традыцыі каляднага стала, этнографы адзначылі, што абавязковым атрыбутам быў пучок сена, які клалі пад белы абрус. Сена нагадвала пра тое, што Ісус Хрыстос ляжаў у яслях з сенам.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Куцця - галоўная страва каладнага стала
Галоўнай стравай была куцця — ячменная каша з мёдам. Акрамя куцці на стол падавалі рыбу, грыбы, мочаныя яблыкі, квашаную капусту, арэхі, мочаныя яблыкі і абавязкова бліны, распавялі этнографы.
Валачобнікі валачыліся
На Каляды хадзілі калядоўшчыкі, пераапранутыя рознымі татэмнымі жывёламі і птушкамі — казой, мядзведзем, ваўком, буслом, абавязковым атрыбутам была зорка — сімвал Віфлеемскай зоркі.
©
Sputnik Сергей Лескеть
Калядны абрад "Цягнуць Каляду на дуба"
Калядоўшчыкі ці, як іх яшчэ называлі ў некаторых рэгіёнах Беларусі, валачобнікі, "валачыліся па хатах", дзе выконвалі розныя абрадавыя песні, у адказ гаспадары павінны былі адарыць арэхамі, цукеркамі, каўбасой, салам. "У тым выпадку, калі гаспадары не частавалі калядоўшчыкаў. Яны маглі і праклясьці сквапных гаспадароў", — сказаў суразмоўца агенцтва.
Сакральная ноч
У народзе з Калядамі звязана вялікая колькасць традыцый і абрадаў, адзначылі этнографы.
Па іх словах, у народзе ноч перад Калядамі лічылася сакральнай, людзі верылі, што ў гэтую ноч адкрываюцца нябёсы і можна было загадваць жаданні.
7 студзеня, у першы дзень Каляд, па народных вераваннях, лічылася правільным здзяйсняць дзеянні, накіраваныя на ахоўванне здароўя, дабрабыту сям'і. "Існавала вялікая колькасць замоў, рытуальных дзеянняў, забаронаў, варожб звязаных з гэтым святам, — адзначыў суразмоўца агенцтва.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Замуж выйдзе тая дзеўчына, што ахопіць цотную колькасць штакетніку
Напрыклад, у народзе прыглядаліся, хто першым увойдзе ў дом 7 студзеня — мужчына ці жанчына. "Стараліся, каб першай у дом не заходзіла" чужая жанчына ", так як з ёй у дом маглі зайсці хваробы і непрыемнасці", — распавялі этнографы.
Час падпісваць дамовы
У першы дзень Каляд у дом таксама імкнуліся прынесці свежую ваду — як сімвал ачышчэння і здароўя. Існавала катэгарычная забарона на ўсякую "брудную працу", таксама забаронена было шыць, ткаць, прасці, вязаць.
"Таксама лічылася што ў перыяд з Каляд да Масленіцы — гэта самы спрыяльны перыяд для заключэння розных дамоваў і пагадненняў", — распавялі этнографы.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Дзяўчаты з вёскі Пагост Гомельскай вобласці варожаць на Каляды
Па іх словах, на Каляды ў народзе актыўна варажылі, хоць царква і забараняла гэта рабіць. "Так прыходзіла Вадохрышча і людзі акуналіся ў купелі, каб змыць з сябе ўсе грахі язычніцкіх абрадаў", — сказалі этнографы.
Сынаптычныя прыкметы
У народзе захавалася мноства сінаптычных назіранняў, звязаных з Калядкамі.
Згодна з народнымі прыкметамі, лічылася, калі на Каляды цёплае надвор'е, то варта чакаць халоднай вясны і наадварот.
"А калі 7 студзеня будзе ісці снег — то год будзе добры", распавялі этнографы.
У народзе ведалі, што з Каляднай куцці — з 6 студзеня сонца — паварочвае на лета, а зіма ідзе на мароз.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Марозны дзень
Згодна з народнымі прыкметамі, калі ў калядную ноч падымаецца моцная завіруха, можна чакаць раннюю вясну. А калі на калядныя святы ідзе моцны снег, то будзе цёплая вясна.
Тэги:
Беларускі Лафантэн: 125 гадоў з дня нараджэння Кандрата Крапівы
(абноўлена 21:06 04.03.2021)
Да юбілейнага дня нараджэння выбітнага беларускага літаратурнага дзеяча Sputnik зрабіў падборку цікавых фактаў з яго жыцця і прапануе некалькі "пякучых" баек.МІНСК, 5 сак – Sputnik. Сёння спаўняецца 125 гадоў з дня нараджэння знакамітага беларускага літаратара, байкапісца, майстра сатырычнага жанру.
Кандрат Крапіва нарадзіўся 5 сакавіка 1896 года ў вёсцы Нізок Уздзенскага раёна ў сялянскай сям'і. Sputnik вырашыў не пераказваць у чарговы раз біяграфію пісьменніка, але прывесці топ-5 літаратурных паданняў, звязаных з імем знакамітага беларуса.
Лёс пісьменніка вызначылі СМІ
Існуе паданне, што пісаць Крапіва пачаў дзякуючы газеце "Савецкая Беларусь".
Аднойчы будучы літаратар шпарцываў па роднай вёсцы і ўбачыў прыбіты на інфармацыйным стэндзе нумар "Савецкай Беларусі". Юнак прыпыніўся і пачаў чытаць. Кажуць, што тэксты ў артыкукалах яму настолькі падабаліся, што ён сам вырашыў паспытаць сябе на літаратурнай ніве.
©
Sputnik / В. Китас
Беларускія пісьменнікі (справа налева): Міхась Лынькоў, Якуб Колас, Кандрат Крапіва і Павел Кавалёў
Ні дня без радка
Кажуць, што Крапіва вельмі шмат пісаў, быццам жыў па прынцыпе "ні дня без радка". Аднак ён ніколі нікому не казаў, над чым менавіта працуе ў пэўны момант.
Вядомы факт, што людзі творчыя маюць забабоны. Магчыма, і ён баяўся спудзіць яшчэ не народжаную басню. Напрыклад, п'есу "Брама неўміручасці" Крапіва пісаў амаль 6 гадоў, і ўвесь гэты час ніхто не ведаў, над чым ён працуе. Дарэчы, Крапіва ніколі не працаваў над некалькімі творамі адначасова.
Фенаменальная памяць
Крапіва меў фенаменальную памяць – ён ніколі не запісваў адрасы і тэлефоны, не вёў штодзённік. Усё самае важнае захоўвалася ў яго памяці. І калі трэба было знайсці тэлефон нейкага чалавека, то прасцей было адразу пытацца ў Крапівы (калі ён яго ведаў, вядома).
У старасці ў Крапівы сур'ёзна пагоршыўся зрок, што адбівалася на яго прафесійнай рэдактарскай дзейнасці. Але ён рэдактаваў усе слоўнікі проста па памяці. Захоўваў у сваёй памяці ўсе значэнні, дыялектныя варыянты і паходжанне беларускіх слоў са слоўнікаў.
Шмат нататнікаў
Гэты бок жыцця пісьменніка супярэчыць папярэдняму. Але не зусім. Нататнік яму быў патрэбен для цікавых цытатаў суайчыннікаў, адзнакаў падчас вандровак. Самае характэрна тут тое, што ў адрозненне ад сваіх калег па цэху (творчых людзей), яго почырк вельмі акуратны. Ён ніколі не маляваў і не рабіў пазнак на палях.
Шахматы
Акрамя літаратуры быў у Кандрата Крапівы яшчэ адзін запал – шахматы. Па ўспамінах блізкіх, за шахматнай дошкай ён мог праседжваць шмат гадзін запар. У пісьменніка быў нават адмысловы набор шахмат, выразаных з вельмі рэдкай пароды дрэва.
Што з гэтага праўда, а што не, мы ўжо наўрад ці даведаемся. Але тое, што з творамі Крапівы павінен быць знаёмы кожны беларус, – гэта факт.
Творчасць Кандрата Крапівы – з'ява ўнікальная і адметная для беларускай літаратуры. Гэта байкапісец такога ўзроўню, як Эзоп – для антычнай літаратуры, Лафантэн – для французскай і Крылоў – для рускай. Акрамя таго, гэта выдатны драматург і сатырык, які мог як высмеяць чалавечыя заганы ў сваіх п'есах "Хто смяецца апошнім" і "Брама неўміручасці", так і стварыць лірычную камедыю "Пяюць жаваранкі".
Да вашай увагі прапануем некалькі "пякучых" баек ад Крапівы.
©
Sputnik / Алексей Витвицкий
"А "галава" з мандатам у паўметра / Стаіць над яслямі ў хляве..."
Мандат
Аслу раз выдалі мандат, –
Няйначай, памылкова.
(Такія і ў людзей памылкі – не наўда,
Але аб іх пасля размова).
Ад шчасця гэтага ў Асла
Аж галава кругом пайшла,
І вылецеў з яе апошні розум –
Як п'яны стаў Асёл, хоць быў цвярозым:
Такога ўраз задаў разумнік тону,
Такога шуму нарабіў, такога звону,
Што не спрачаліся жывёлы ані крышку
І палічылі ўсе Асла за шышку.
– Ну й розум! Вось дык галава! –
Яе раз гучалі хвалы словы.
Другі дык ледзь не цалаваў
Капыцікі асловы.
А "галава" з мандатам у паўметра
Стаіць над яслямі ў хляве:
Ніводнай думкі ў галаве –
Жуе сабе авёс, псуе сабе паветра.
Пры гэтым бедныя жывёлы
І чхнуць баяцца без дазволу.
Адзін вось толькі Лыска,
Калі Асла пабачыць блізка,
Заўсёды брэша: "Гаў-гуў-гуў!
Цярпець я дурня не магу!"
Ды Лыска той сядзеў на ланцугу.
_______
Бывае іншы раз і з нашым братам,
Што галаву заменьваюць мандатам,
Ды мы справаджваем такіх аслоў
Без лішніх слоў.
1925
© БГАКФФД
"І з выгляду просты, і проста адзет, / Ды гэта не проста, не так сабе дзед..."
Калгасны дзед
І з выгляду просты, і проста адзет,
Ды гэта не проста, не так сабе дзед,
І шэрая світка зусім ні пры чым, –
У дзеда важнецкі інспектарскі чын.
Інспектар па якасці – гэта ж не жарт!
Патрэбны тут веды, і пільнасць, і гарт,
І чын яму спаць не дае па начах, –
Мільгаюць у дзеда агрэхі ў вачах.
Вясновае сонца вачэй не пратрэ,
А дзеда ўжо клопат, руплівасць бярэ,
А чын ужо штурхае дзеда пад бок:
– Таварыш інспектар! Пара, галубок...
І птушак дасужых звіняць галасы,
І дзедавы ногі шчымяць ад расы.
Ды ногі-то, ўласна, зусім ні пры чым,
І моршчыцца ў дзеда ёсць многа прычын:
Вунь шэрае штосьці на чорнай раллі, –
Няўжо бо нядбайнікі зноў падвялі?
І грозна і гнеўна глядзіць ён на грэх, –
І ўсыпле ж дзед Сцёпку за гэты агрэх!
За тое, што добра дагледзеў вясны,
У прэмію дзеду падносяць штаны.
Штаны як штаны... Мо каб крышку вужэй,
Ды гонар для дзеда за ўсё даражэй.
Дахаты ён прыйдзе, пакажа старой:
– Ты ўсё мяне лаеш, а я вось герой.
Прытуліць старую к сівой барадзе
І горда падарак на стол пакладзе.
1936
©
Sputnik / Максим Богодвид
"Дык не адзін заўважан быў распорак, / А ззаду й спераду – па сорак..."
Мода
Якімсьці чынам, невядома,
З вар’яцкага шпіталя ці то дома
Ды збегла раз няшчасная кабета,
Якая з малых год
Была паклонніцаю мод
І розум страціла праз гэта.
Было, між іншым, лета.
Яна тут зараз цераз плот
І скокнула ў гарод
Ды, завязаўшы нек па-свойму хустку,
Давай тут прыбіраць старанна галаву:
Лісцё ўтыкае морквы і капусту,
І кроп, і іншую траву.
Пасля па вуліцы прайшла, як быццам каралева,
Хоць грудзі голыя і цела ўсё свіціцца,
Аж сэрца, гледзячы, сціскаецца ад жалю.
Аднак жа паабапал – справа, злева –
За ёю бегла разявак мо з трыццаць,
Галёкалі, іржалі.
І нават нейкія два франты,
Згубіўшы свой "шляхетны" сорам,
Таксама любаваліся уборам,
Хвалілі, што "пікантны".
А колькі модніцам-кабетам
Іх пахвала абыдзецца і грошай і турбот,
Няшчасныя не думалі аб гэтым.
Назаўтра ўжо ва ўсіх паклонніц мод,
Якія пераймаць заўсёды рады,
Дык не адзін заўважан быў распорак,
А ззаду й спераду – па сорак.
На галаве ж у іх не грады
І нават не гарод,
А проста – цэлае шматполле:
Бульбянік тут развесіў голле,
Там далей – іншы кораньплод;
На самай макаўцы ячмень
Пад вецярком сабе шумеў,
А далей сырадэля
Так міла белым тварыкам глядзела,
І роем навакол гулі
Двухногія чмялі.
_______
Якія ж выведу я тут маралі?
Каб на галовах не аралі,
Заводзячы севазварот шматпольны?
Ды не, браткі, зусім
Я клапачуся не аб гэтым,
І байку прысвячаю ўсім,
Хто слепа модзе пакланіцца здольны:
Дзяўчатам ды кабетам,
А больш за ўсіх дык маладым паэтам.
1926
Чытайце таксама:
-
Палескія і іншыя хронікі жыцця: Івану Мележу 8 лютага споўнілася б 100 гадоў
-
Алесь Бачыла: мне лепей ад роднага краю нічога на свеце няма
-
Дзень нараджэння Караткевіча: 6 кніг, якія павінен прачытаць кожны
Тэги:
Як сапраўдныя: хлопец стварае мадэлі матацыклаў у натуральную велічыню - відэа
(абноўлена 10:58 03.03.2021)
Дзевятнаццацігадовы хлопец здолеў манетызаваць сваё хобі: ён стварае кардонныя рэплікі вядомых мадэляў матацыклаў у натуральную велічыню. Глядзіце на відэа, як выглядаюць кардонныя байкі.Генры Гансалвес з Бразіліі стварае неверагодныя рэплікі сваіх любімых мадэляў матацыклаў. Ён не можа дазволіць сабе сапраўдны байк, затое можа сабраць яго кардонную копію з нуля.
Генры захапляецца матацыкламі з 15 гадоў. Сёння яму 19. Спачатку хлопец ствараў эскізы і мініяцюры чопераў. Затым вырашыў перайсці на мадэлі ў натуральную велічыню.
На стварэнне байка мары - Honda CB 600 F Hornet - у хлопца сышло 10 месяцаў.
Другая рэпліка - BMW R 1200, была пабудавана ў значна меншыя тэрміны, нягледзячы на больш высокую складанасць.
Публікацыя копій матацыклаў у інтэрнэце дазволіла Генры манетызаваць хобі. Сёння ён зарабляе грошы, ствараючы кардонныя мадэлі.
Тэги:
Як расійскія ракетчыкі пераўзбройваюцца на "Авангарды" - відэа
(абноўлена 12:17 05.03.2021)
Злучэнне РВСН ў Арэнбургскай вобласці першым у краіне атрымала новы ракетны комплекс "Авангард". Глядзіце на відэа, як усталёўваюць ракеты ў шахты.Ролік, у якім бачна, як перагружаюць ракеты, апублікаваны Мінабароны Расіі. Міжкантынентальная балістычная ракета усталёўваецца ў пускавую шахту з дапамогай спецыяльнага абсталявання.
"Найскладаныя тэхналагічныя аперацыі доўжацца некалькі гадзін", - гаворыцца ў паведамленні ведамства.
У рамках пераўзбраення ракетчыкам быў дастаўлены ўжо другі "Авангард". Першы паступіў на ўзбраенне яшчэ ў снежні 2019 года.
Аб стварэнні "Авангарда" ў сакавіку 2018 года абвясьціў прэзыдэнт Расіі Уладзімер Пуцін падчас выступу перад Федэральным сходам. Комплекс складаецца з міжкантынентальнай балістычнай ракеты УР-100Н УТТХ і гіпергукавога крылатага блока, здольнага вытрымліваць падчас палёту звышвысокія тэмпературы. Серыйную вытворчасць гіпергукавых баявых блокаў "Авангард" пачалася ў ліпені таго ж года.
Тэги: