Мікалай Чуркін: ад казкі да оперы

© Sputnik / Яўген Біятаў / Перайсці ў медыябанкПартытура П. І. Чайкоўскага
Партытура  П. І. Чайкоўскага - Sputnik Беларусь
Падпісацца
Сёння, 21 мая, спаўняецца 146 год са дня нараджэння беларускага кампазітара і фалкрарыста Мікалая Мікалаевіча Чуркіна.
МІНСК, 21 мая — Sputnik. За сваю творчую дзейнасць Чуркін сабраў больш за 3 тысячы мелодый песень і танцаў розных народаў (беларускіх, грузінскіх, армянскіх, азербайджанскіх, польскіх, літоўскіх, таджыкскіх), напісаў шэраг вялікіх музычных твораў — опер, музыкальных камедый, інструменталаў.
Мікалай Мікалаевіч Чуркін нарадзіўся 22 мая 1869 года ў невялікім мястэчку Джэлал-Аглы ў Арменіі і прысвяціў музыцы восем дзясяткаў гадоў.
У 1881 годзе яго прынялі ў ваенна-фельчарскую школу. Пры школе быў духавы аркестр, хор, клас малявання, што вабіла хлопчыка значна больш, чым будучая медыцынская кар'ера. Таму калі ў 1885 годзе М. Чуркін скончыў школу, яго пакінулі выхавальнікам і кіраўніком школьнага духавога аркестра.
У 1888 годзе М. Чуркін паступае ў клас кампазіцыі М. Іпалітава Іванова Тыфліскага музычнага вучылішча. У 1892 годзе сканчае вучылішча і на працягу адзінаццаці гадоў працуе ў Баку настаўнікам музыкі, кіруе працоўнымі музычнымі гуртамі, вучыцца завочна ў малявальным класе Пецярбургскай акадэміі мастацтваў.
У 1903 годзе кампазітар пераязджае ў Паўночна-Заходні край, вядзе ў Каўнасе ўрокі малявання і чарчэння ў рамесным вучылішчы і толькі праз некаторы час начытаны выкладаць музычныя прадметы, знаёміцца з народнай творчасцю.
З пераездам ў 1905 годзе ў Вільню дзейнасць Чуркіна як фалькларыста больш пашырылася. Вялікую ролю ў гэтым адыграла знаёмства з вядомым этнографам Е. Раманавым. У 1910-м выйшаў у свет сёмы выпуск "Беларускага зборніка" Е. Раманава, у якім былі апублікаваныя 53 народныя песні і танца, запісаныя і апрацаваныя Н. Чуркіным.
Калі пачалася імперыялістычная вайна, М. Чуркін пераехаў у павятовае беларускае мястэчка Мсціслаў і стаў працаваць у настаўніцкай семінарыі.
Чуркін кіраваў рабочай і чырвонаармейскай самадзейнасцю, ствараў новыя хоры, аркестры, плённа адшукваў таленавітых спевакоў і музыкаў. Тады ж у яго ўзнікае задума стварыць савецкую рэвалюцыйную оперу, і ў 1922 годзе ён піша сваю першую оперу "Вызваленне працы", пастаноўка якой была ажыццёўлена Мсціслаўскай самадзейнасцю.
У 1924 годзе Чуркіна пераводзяць у Магілёў на пасаду выкладчыка музыкі, спеваў і методыкі Магілёўскага педагагічнага тэхнікума, і на гэтай працы ён застаецца на працягу наступных адзінаццаці гадоў.
У 1935 годзе кампазітар пераязджае на сталае жыхарства ў Мінск. Тут ён сістэматызуе і рыхтуе да друку тысячы фальклорных запісаў, якія сабраліся ў яго за многія гады.
У час Вялікай Айчыннай вайны кампазітар эвакуіруецца ў Ленінабад. Там ён піша песні, рамансы, музыку для спектакляў мясцовага тэатра, запісвае і апрацоўвае дзясяткі таджыкскіх мелодый.
За сваю творчую дзейнасць кампазітар сабраў больш за тры тысячы мелодый песень і танцаў розных народаў (беларускіх, грузінскіх, армянскіх, азербайджанскіх, польскіх, літоўскіх, таджыкскіх). З'яўляўся аднім з заснавальнікаў беларускай прафесійнай музыкі, быў пачынальнікам нацыянальнага жанравага сімфанізму, музыкі для дзяцей. Яго музыка была адметна аптымізмам, строгай класічнай формай, меладычнасцю, апорай на беларускі музычны фальклор.
Сярод твораў: оперы "Вызваленне працы", "Раскіданае гняздо" паводле Янкі Купалы (клавір, 1959—64 гг), радыёопера для дзяцей "Рукавічка"; музычныя камедыі "Кок-сагыз", "Песня Бярэзіны"; тры сімфаньеты, чатыры сімфанічныя сюіты; 4 сюіты і уверцюра "Памяці Янкі Купалы" для аркестра беларускіх народных інструментаў; 11 струнных квартэтаў, хары, рамансы; музыка для драматычных спектакляў; апрацоўкі народных песень і танцаў, песні для дзяцей на словы беларускіх паэтаў.
Стужка навiн
0