Якія падзеі адбыліся 22 чэрвеня і чым азнаменаваны гэты дзень у народным календары, чытайце ў спраўцы Sputnik.

Гістарычныя падзеі 22 чэрвеня

• У 1941 годзе Нацысцкая Германія напала на СССР, пачатак Вялікай Айчыннай вайны.
• У 1957 годзе Адкрыта першая экспазіцыя Брэсцкага абласнога краязнаўчага музея.
• У 1999 годзе Фаніпалю нададзены статус горада.

Хто нарадзіўся 22 чэрвеня

• 1907 год: Вольга Пракаповіч, беларуская мастачка.
• 1913 год: Аляксандр Авечкін, беларускі рускамоўны пісьменнік.

Таксама сёння нарадзіліся швейцарскі пісьменнік, філосаф і педагог Жан-Жак Русо, нямецкі пісьменнік Эрых Марыя Рэмарк, актрыса тэатра і кіно Наталля Варлей і амерыканскі пісьменнік Дэн Браўн.

22 чэрвеня ў народным календары

Сёння праваслаўныя вернікі шануюць памяць свяціцеля Кірыла Александрыйскага і вялебнага Кірыла, ігумена Белазерскага.

Гэты дзень лічыцца астранамічным пачаткам лета. Напярэдадні святкуецца Дзень летняга сонцастаяння, а наступны дзень называлі Сонцаваротам.

Сяляне пачыналі касіць траву і сушыць сена, дасявалі зерне. Калі ўжо паспелі суніцы, позна сеяць авёс.

Калі 22 чэрвеня гучна крычаць вароны – варта чакаць непагадзь. А вось мурашы ў лесе прадвяшчаюць сонечныя дні.

Дзесяць гадоў таму ў вёсцы Каробчыцы, што пад Гродна, адкрылі ўнікальны гісторыка-культурны комплекс, у якім узнавілі сапраўдны партызанскі лагер.

Ініцыятарам стварэння музея "Гродзенская крэпасць. Партызанскі лагер" выступілі ветэраны Гродзеншчыны, мясцовыя ўлады падтрымалі. За гэты час комплекс наведала вялікая колькасць гасцей, у тым ліку замежных. Напярэдадні 80-годдзя з дня пачатку Вялікай Айчыннай вайны ў комплекс наведаўся і карэспандэнт Sputnik Мікалай Міхнавец.

Па ініцыятыве ветэранаў

Пра гэты комплекс вядома не так шырока, як аб музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны ў Мінску ці "Партызанскім лагеры" у Станькава, тым не менш, каробчынскі музей - месца вельмі і вельмі цікавае і па-свойму ўнікальнае. Яго стваральнікі сабралі тут не толькі экспазіцыю, прысвечаную падзеям перыяду 1941-1945 гадоў, але і Першай сусветнай вайны.

Гэта зроблена для таго, каб наведвальнікі прадстаўлялі і разумелі, што на Гродзеншчыне ў розныя часы ішлі страшныя баі, а мясцовая зямля літаральна насычана крывёй яе абаронцаў.

Экспанаты, прысвечаныя Першай сусветнай вайне, уражваюць, каля кожнага з іх можна спыняцца надоўга, разам з экскурсаводам апускаючыся ў тое ліхалецце, але сёння размова не пра гэта - пра Вялікую Айчынную.

© Sputnik Николай Михновец

Ваенным кансультантам пры стварэнні партызанскай вёскі выступіў Іван Паўлавіч Бохан

Як распавялі ў музеі, бліжэйшыя ад Каробчыц партызанскія атрады базіраваліся ў Ліпічанскай і Налібоцкай пушчах. Аднак байцы нябачнага фронту рэгулярна здзяйснялі баявыя вылазкі аж да Беластока. У прыватнасці, з гродзенскім падполлем звязвалася вядомая брыгада імя Кастуся Каліноўскага - яна ўчыняла дыверсіі на мясцовым чыгуначным вакзале.

Наводзіў страх на фашыстаў на гэтых землях і знакаміты атрад Піліпа Капусты па мянушцы "партызанскі генерал". Яго баяліся з-за жалезнага правіла: "У палон нікога не браць!".

Свет не чорна-белы

Партызанскіх атрадаў у гады Вялікай Айчыннай вайны ў Беларусі было шмат. Гісторыкі пішуць, што да канца вайны колькасць беларускіх народных мсціўцаў перавышала 374 тыс чалавек. Яны былі аб'яднаны ў 1255 атрадаў.

© Sputnik Николай Михновец

Зброя перамогі. Танк Т-34

Вядома, што некаторыя атрады немцы стваралі спецыяльна для таго, каб дыскрэдытаваць партызанскі рух. Таксама актыўна дзейнічалі літоўскія, яўрэйскія, польскія (армія Крайова, армія Людова), нацыяналістычныя атрады. Пра гэта ў музеі таксама распавядаюць.

"У кожнага атрада была свая матывацыя: многія ішлі ў лес, каб адпомсціць немцам за гібель родных і спаленыя вёскі, хтосьці супрацьстаяў савецкай уладзе з-за калектывізацыі і раскулачвання бацькоў, другія змагаліся за свае, як яны лічылі, гістарычныя землі", - распавядае адзін з супрацоўнікаў музея.

Ён таксама ўспомніў, што некаторыя сталыя наведвальнікі комплексу дзяліліся шакавальнымі ўспамінамі: распавядалі, як немцы прылюдна здымалі скуру з бацькоў, чые дзеці сышлі ў партызаны, пагражалі тым, хто будзе перадаваць лясным байцам ежу.

© Sputnik Николай Михновец

Партизанская кухня

Па словах музейнага работніка, нават вайна не дзеліць свет на чорнае і белае. Заўсёды ёсць момант выбару, абставін і лёсаў канкрэтных людзей. Ён таксама звярнуў увагу, што ў тых месцах, дзе старасты выбіраліся галасаваннем, кіраўнікі як правіла імкнуліся зрабіць так, каб "і немцы не забілі, і партызаны не расстралялі".

Былі нават такія эпізоды, калі, шпацыруючы па лесе, паліцаі маглі сустрэць знаёмых партызан, закурыць і абмеркаваць тое, што адбываецца ў вёсцы. А вось кіраўнікі, якія прызначаліся немцамі, маглі, падпіўшы, дзеля весялосці спаліць хату. Пасля вайны такіх паліцаяў ніхто не хацеў хаваць.

© Sputnik Николай Михновец

Помнік спаленым вёскам

Зямлянкі, баявая тэхніка, зялёная школа

Важную ролю ў сувязі партызан і мясцовых жыхароў гулялі леснікі, якія падказвалі, дзе лепш уладкоўваць партызанскія лагеры, каб іх нельга было знайсці ў балоцістай мясцовасці. Леснікі добра ведалі ўсе сцежкі, перадавалі партызанскім атрадам зброю, выходжвалі параненых. Менавіта таму ў комплексе аднавілі дом лесніка.

© Sputnik Николай Михновец

Камандзірская зямлянка

Таксама тут ёсць розныя віды зямлянак (камандзірская, медыцынская, зброевая). Як распавёў экскурсавод Канстанцін Мірошнікаў, многія прадметы ў зямлянках - арыгінальныя (напрыклад, сцяг), іх у свой час прынеслі ветэраны.

Ёсць і знакавая баявая тэхніка, якая дапамагала перамагаць: танк Т-34, "Кацюша", зенітная гармата, якой кіравалі ў асноўным дзяўчаты.

"Хваробы ва ўмовах пастаяннай сырасці і раненні маглі падкасіць баяздольнасць байцоў, таму ўжывалі сродкі народнай медыцыны і нават праводзілі аперацыі ў спецыяльна створаных буданах. У партызаны ішлі людзі розных прафесій, і некаторыя ведалі медыцынскую справу", - звярнуў увагу экскурсавод.

© Sputnik Николай Михновец

У падобных буданах рабілі аперацыі

Каб засцерагчы сябе ад паразітаў, партызаны намазваліся дзёгцем з попелам і рабілі лазні-званочкі: развешвалі над вуглямі вопратку, яна станавілася перашкодай для дыму днём, пры гэтым прасушвалася і абеззаражвалася. Звычайна партызанскае вогнішча раскладвалі вечарам і ноччу.

© Sputnik Николай Михновец

Медыцынская зямлянка

Для прадстаўнікоў рабочых спецыяльнасцей - цесляроў і шаўцоў - спецыяльна стваралі майстэрні.

Унікальная з'ява ва ўмовах вайны і падполля - зялёная школа. Вучыліся ў ёй і дарослыя (баявой падрыхтоўцы), і дзеці з навакольных вёсак - калі ў атрадзе быў педагог. Лічыльнікі рабілі з жалудоў, пісалі на бярозавай кары, на палях газет чарнічных сокам, змяшаным з попелам.

Канстанцін Мірошнікаў падчас экскурсій распавядае і пра тое, што магло стаць рэальнай пагрозай для партызан. Немцы спрабавалі ўкараняць у атрады сваіх людзей. Пазнаючы падрабязнасці, яны перадавалі звесткі, і названае месца абстрэльвала авіяцыяй ворага. З'явілася пасада памочніка камандзіра, які правяраў новенькіх і па каналах падпольнай сувязі высвятляў, ці можна ім давяраць.

Аб вайсковай славе замовіце слова

Гісторыкі адзначаюць, што партызанскія атрады зрабілі шмат карыснага і неацэннага ў барацьбе з ворагам. Калі б не было народных мсціўцаў, страты на фронце былі б больш маштабнымі. Вылазкі партызан на "чыгунку", знішчэнне жывой сілы, ваеннай тэхнікі, сцягванне на сябе значных сіл ворага - гэта вялікі ўклад у Перамогу.

© Sputnik Николай Михновец

Экскурсія для дзяцей-сірот Дзіцячага дома сямейнага тыпу г. Дзятлава

У музеі перакананы: ушаноўваючы вялікіх палкаводцаў, франтавікоў, якія "Пол-Европы прошагали, полземли", трэба абавязкова ўспомніць пра партызан і падпольшчыкаў. Ім было невыносна цяжка на акупіраванай тэрыторыі, але яны не проста выжывалі - змагаліся з ворагам, набліжаючы святую дату - 9 траўня.

Чытайце таксама:

• Пуцін не плануе наведваць Беларусь 22 чэрвеня - Пяскоў
• Сцяг Перамогі над Рэйхстагам: VR-рэканструкцыя ў Брэсце - відэа
• Дарогамі вайны: перасовачны музей "Цягнік Перамогі" у Мінску - відэа