Прыгоды велікоднай паштоўкі, або як віншавалі са святам на Вялікдзень

© Sputnik / Ларыса МятлеўскаяВелікодная паштоўка
Велікодная паштоўка - Sputnik Беларусь
Падпісацца
Яшчэ не так даўно ў паштовых служачых на Вялікдзень было значна болей работы чым цяпер. Асабліва завіхаліся паштаркі перад святамі, разносячы віншавальныя лісты.
Ларыса Мятлеўская, Sputnik.
Цяпер лістуюцца ў інтэрнэце або віншуюць са святам па тэлефоне. Што ж, такі цяпер час. І ўсё ж так хочацца патрымаць у руках паштоўку, паставіць яе на бачным месцы, а пасля пакласці ў альбом, каб праз гады раз пораз браць у рукі і ўзгадваць з хваляваннем той час, калі атрымаў гэты мілы сэрцу кавалачак паперы.

Вялікдзень — светлае свята

У гэтыя перадсвяточныя дні хрысціяне просяць прабачэння, жадаюць шчасця адзін аднаму, дзеляцца навінай, што Хрыстос уваскрос! Калісці ва ўсім гэтым дапамагала велікодная паштоўка, якая нароўне з каляднай яшчэ напачатку ХХ стагоддзя была ў лідарах па ліку перасылкі і ў Еўропе, і ў Расіі.
Яшчэ лягчэй атрымаць адкрыты ліст стала пасля таго, як у 1874 годзе адбыўся паштовы кангрэс у Берне (Швейцарыя). Прадстаўнікі 22 дзяржаў стварылі паштовы саюз і падпісалі ўсеагульную паштовую канвенцыю. У аснову гэтага дакумента палягло адзінства паштовых тарыфаў і такс, свабода перасылкі транзітнай пошты і іншыя палажэнні, якія дапамагалі развіццю міжнароднага паштовага абмену. Так, тады быў устаноўлены стандартны памер адкрытага ліста (паштоўкі) — 90х140 мм, які праіснаваў 50 гадоў. Ад гэтага часу ілюстраваная паштовая картка крочыла спачатку ў побыт гараджаніна, а затым і сельскіх жыхароў.

Паштоўкі ў Расіі

Дарэчы, у Расіі першыя велікодныя паштоўкі з'явіліся толькі ў 1898 г. у Маскве ў выдавецтве праваслаўнай абшчыны Св. Яўгеніі. У далейшым гэта выдавецтва за 20 гадоў існавання выпусціла 6,406 тыс. назваў розных паштовак, і самыя прыгожыя з іх былі велікодныя.
Сюжэты гэтых паштовак былі самыя разнастайныя. Разам з надпісамі яны выразна адлюстроўвалі грамадства таго часу. Паступова еўрапейскіх зайцоў замянілі больш звыклыя кураняты ў кошыках, дзеці ў нацыянальным адзенні, храмы ў свечках і страсна цалуючыяся парачкі. На паштоўках можна было пабачыць і першыя аўтамабілі, веласіпед, паветраныя шары, некаторыя віды спорту.
Паштоўкі суправаджаліся надпісамі:
  • Весна идёт полна чудес — Христос Воскрес! Христос Воскрес!
  • Курица Федорка да петух Егорка с праздником поздравляют, счастья желают!
  • В будни поработаем — в праздник погуляем
  • Поскорей домой добраться да сесть с милым разговляться
  • Поцелуй в уста ради праздника Христа
  • Целуй в уста, теперь нет поста
  • Долго было дожидаться, чтоб при всех поцеловаться!
На паштоўках пісалі як звыклыя словы з віншаваннямі, так і індывідуальныя. На адкрытым лісце 1904 года кавалер піша паненцы:
"Поздравляя не желал бы Вам скользких путей, как жизненных, так и тротуарных!"

Лёс паштовак пасля рэвалюцыі

Пасля 1917 года рэлігійныя паштоўкі практычна зніклі. Іх працягвалі друкаваць невялікімі тыражамі царкоўныя выдавецтвы, і то толькі пасля Вялікай Айчыннай вайны. Прадаваліся яны толькі ў царкоўных лаўках і вандруючымі па цягніках і вёсках інвалідамі. 
Паступова адраджацца велікодная паштоўка пачала толькі ў канцы 80-х гадоў мінулага стагоддзя. Яна практычна паўтарала па сюжэтах дарэвалюцыйныя паштоўкі. Фантазія мастакоў не ідзе далей звыклых сюжэтаў.

Велікодная паштоўка ў Беларусі

На Беларусі з ХІХ і да пачатку ХХ ст. у хаджэнні былі еўрапейскія, часцей з надпісамі на польскай мове, і расійскія адкрытыя лісты. Сучасныя беларускія велікодныя паштоўкі пачалі з'яўляцца толькі ў пачатку 1990-х. Да гэтага часу ў Беларусі сваёй нацыянальнай паштоўкі на рэлігійную тэму не было.
Вось некалькі прыкладаў віншавальных надпісаў на сучасных велікоднх паштоўках:
  • Хрыстос, Сын Божы уваскос!
  • Са святым Вялічкам! 
  • Чырвона яечка ды гуляць вяліць!
  • Хрыстос Уваскрос! Зь Вялікднём!
Калісьці збіраць паштоўкі было модна. Рабіць гэта было не цяжка, паколькі пісаць лісты было звыкла для кожнага. Аднойчы тата набыў для мяне прыгожы фотаальбом, і я пачала збіраць паштоўкі. З калекцыі велікодных — маю сучасныя паштоўкі з Літвы і Латвіі. Яны нясуць у сабе нацыянальныя рысы і тым цікавыя.
Але асабліва шаную паштоўку, якую калісьці набыла ў кнігарні ў Ашмянах. На ёй выява выцінанкі мастачкі Ніны Сокалавай-Кубай. На паштоўцы выразаная з паперы традыцыйная вярба, а ўнізе надпіс, які і цяпер сагравае сэрца:
"Дзень добры! Ад усёй душы табе маё вітанне!" 
Лічу, што гэта адна з лепшых беларускіх нацыянальных паштовак.
Дарагія сябры, у гэтыя светлыя дні дасылаю вам і я сваё вітанне з пажаданнем міра і дабра! Да сустрэчы.
Стужка навiн
0