Вікторыя Салаўёва, Sputnik.
"Мадмуазель, вы такая прыгожая, дазвольце вас ангажаваць на вальс!" — такія прамовы можна было чуць у сенатарскай зале Новага замка ў Гродне 22 красавіка. Тут прайшла рэканструкцыя аднаго з самых прыгожых баляў, падчас якога можна было не толькі ўбачыць старадаўнія танцы, але і ацаніць пышнасць жаночых спадніц і моду тых часоў.
Спадніцы чым пышней, тым лепш, а сукенкі толькі да падлогі — такім стала галоўнае правіла дрэс-кода для дам. Перад прыездам кожная госця вывучыла модныя тэндэнцыі сярэдзіны XIX стагоддзя, а затым пашыла, перарабіла або ўзяла напракат сукенку, якія адпавядала ўсім трэндам. Тады паненкі стараліся перафрантаваць канкурэнтак у шырыні і пышнасці спадніц.
У гэты дзень у кожнай сучаснай прыгажуні пад доўгай сукенкай хаваўся жорсткі крыналін — канструкцыя пад спадніцай на кольцах, якая дазваляе трымаць пышную форму. Каб прыгажуні маглі прадэманстраваць свецкаму грамадству новыя ўборы, у тыя часы нават з'явілася новае паняцце — крыналінавы баль. Менавіта такі праходзіў у Новым замку Гродна.
Як распавёў арганізатар гродзенскага балю Мікіта Іваноўскі, у Беларусі гістарычныя крыналінавыя танцавальныя вечары праводзяць вельмі рэдка, таму што складана знайсці прасторную залю. Бо толькі адной даме з усімі яе спадніцамі патрабуецца ў шырыню як мінімум метра два, а часам і тры.
Гэты баль можна было прыраўняць да моднага паказу прыгожых старадаўніх нарадаў. Бо сукенкі некаторых удзельніц у прамым сэнсе слова сышлі са старадаўніх партрэтаў. Напрыклад, Іна Галаванёва з Мінска спецыяльна да гродзенскага свецкага мерапрыемства пашыла копію ўбору венгерскай баранэсы Каталін Радак. Верхняя частка сукенкі — гэта дакладная рэканструкцыя.
"Па правілах, усе сукенкі трэба шыць толькі з натуральных тканін. Напрыклад, я выкарыстоўвала бавоўну, шоўк, карункі. Сярэбраную нітку для дэкору прыйшлося замяніць на сінтэтычную", — распавяла Іна, у якой у гардэробе больш за дзесятак бальных сукенак, а крыналінавая стала другой.
Дзяўчына расказала правілы этыкету старадаўніх баляў. Напрыклад, прыкметай кепскага тону ў тыя часы лічылася апранаць крыналінавую сукенку без ніжніх спадніц. У такім выпадку жорсткі каркас прасвечваецца, а нарад выглядае не так элегантна. А вось накрухмаленыя ніжнія спадніцы не толькі хавалі каркас крыналінаў, але давалі той самы загадкавы шолах падчас руху.
У тыя часы перад паходам на баль кожная прыгажуня рабіла прычоску, упрыгожваючы валасы кветкамі, карункамі або дыядэмамі. Абавязковымі былі пальчаткі, у якіх павінны былі хадзіць не толькі дамы, але і кавалеры. Чаму?
"Даме з'явіцца на баль без пальчатак — тое ж самае, што забыцца надзець сукенку. Так патрабаваў этыкет таго часу", — тлумачаць удзельніцы.
Дзяўчыны дапаўнялі вобраз упрыгожваннямі, біжутэрыяй, у руках трымалі невялікія сумачкі і вееры. Многія стараліся нават капіяваць паводзіны свецкіх ільвіц старадаўняй эпохі. Напрыклад, паважаючай сябе даме нельга было падымаць сукенку вышэй шчыкалаткі. "Так робяць толькі сучасныя нявесты", — казалі прыгажуні.
Гродзенскі крыналінавы баль стаў першым у абласным цэнтры і прайшоў з шырокім размахам. На яго прыехала амаль 40 чалавек з Гродна, Мінска, Гомеля і Кракава. Усе — удзельнікі студый гістарычнага танца. Да баля яны рыхтаваліся некалькі тыдняў.
Арганізатары загадзя склалі спіс танцавальных кампазіцый балю і выклалі ў адкрытай групе ў сацыяльнай сетцы схемы выканання, каб у гасцей вечара была магчымасць іх развучыць. У гэты вечар танцавалі вальсы, кадрылі, мазуркі, якія выконваліся на крыналінавых балях той эпохі. Усяго — 18 танцавальных кампазіцый, сярод якіх паланэз, Контрданс "Масква", цыганская полька, "Іспанскі вальс".
Цікавая дэталь, якую узялі з мінулых стагоддзяў, — спецыяльная кніжачка для ангажавання партнёраў. Такую атрымалі ўсе ўдзельнікі балю, каб загадзя запісаць, з кім яны дамовіліся танцаваць трэцюю мазурку або апошні вальс.
Па словах арганізатара, ён хоча адрадзіць бальную традыцыю ў Гродне і праводзіць падобныя балі хоць бы раз у год.
У Беларусі такія балі праходзяць нячаста, таму што патрэбна прасторная зала, здольная змясціць прыгажунь з іх шматлікімі спадніцамі.
Арганізатары строга патрабавалі выконваць дрэс-код, каб удзельнікі цалкам пагрузіліся ў атмасферу эпохі.
У Новым замку праходзіў не звычайны, а крыналінавы баль. На які дамы прыбіраюцца толькі ў пышныя сукенкі, аб'ём якім надае крыналін.
На балі паказалі гістарычныя танцы.
Гучалі мазуркі, полькі, вальсы.
Некаторыя кампазіцыі былі даволі жвавымі.
У перапынках дамы чыталі свежы выпуск свецкіх навін.
У пышнай крыналінавай сукенцы кожная дзяўчына распроствае плечы і адчувае сябе каралевай.
Абавязковы атрыбут балю - пальчаткі.
Гутаркі свецкага грамадства сярэдзіны XIX стагоддзя. Замест Instаgram разглядаюць альбомы з малюнкамі.
Мініяцюрная запісная кніжка была ў кожнай свецкай дамы. У такія прыхільнікі прыгажунь запісвалі палкія прызнання і вершы.
Шмат хто на баль прыехаў парамі. У перапынках яны шпацыравалі, узяўшыся пад руку, па калідорах Новага замка.
Такі ўбор насіла венгерская баранэса Каталін Радак ў сярэдзіне XIX стагоддзя. Станік сукенкі - дакладная рэканструкцыя ўбору прыгажуні, партрэт якой захоўваецца ў прыватнай калекцыі.
Лён на Беларусі вырошчваюць са старадаўніх часоў. Продкі заўсёды ставіліся з павагай да гэтай культуры, бо яна літаральна магла апрануць цэлую сям’ю і нават вёску. Чыстае і светлае льняное адзенне было сімвалам нявіннасці і маральнай чысціні, таму маладыя дзяўчаты на вяселле апраналі сукенкі, зробленыя з ільнянога матэрыялу. А ў Старажытным Егіпце, дзе людзі даведаліся пра лён 7-9 тысяч гадоў таму, тканіны з лёну лічыліся элітнымі, таму ў іх заварочвалі муміі егіпецкіх фараонаў.
Прыгажосць і зручнасць ільняной тканіны цэніцца ва ўсім свеце, а на Беларусі і дагэтуль захоўваюць традыцыі льнянога ткацтва. Кросны, варштат, мялкі, церніцы, трапкач і іншыя старадаўнія прылады для вырабу льняной тканіны — у фотастужцы Sputnik.
Гэта, безумоўна, не нанатэхналогіі, але паглядзець таксама ёсць на што.
Глядзіце таксама:
На Беларусі лён вырошчваюць са старадаўніх часоў. Нашы продкі казалі, што "лён усіх апранае", і прысвячалі гэтай сельскагаспадарчай культуры свае песні, вершы і казкі.
Лён быў сімвалам нявіннасці і маральнай чысціні, таму нявеста на вяселле апранала сукенку з ільну. На беларускім гербе кветачкі льну сімвалізуюць працавітасць, дабрабыт і парадак.
Традыцыйнай прыладай ткацтва на Беларусі быў гарызантальны ткацкі станок — кросны. Беларускія навукоўцы вылучаюць некалькі тыпаў ткацкіх станкоў, якія існавалі ў XIX — пачатку XX стагоддзя і адрозніваліся па канструкцыі. У больш прымітыўных (на "сохах" і на "станінах") асобныя дэталі ўкапваліся ў зямлю ці мацаваліся да столі. Больш дасканалыя называліся "рамавы ткацкі станок" ці "варштат".
На першым этапе льноапрацоўкі ад сцяблоў саспеўшага, а потым вымачанага і высушанага льну аддзяляюць галоўкі. Рабілася гэта пры дапамозе драўляных "пранікаў", якімі іх аббівалі. На поўначы Беларусі галоўкі абрывалі спецыяльнымі нажамі-"драчкамі".
Пасля абрывання галовак сцябло льну разміналі на "мялках" або "церніцах", каб вызваліць з яго валакно. На Беларусі вядомыя нахільныя і гарызантальныя мялкі. Іх рухомыя часткі — білы — мелі адно ці два рэбры.
Пасля апрацоўкі на мялках рэшткі кастры на валакне выдалялі пры дапамозе "трапала".
Прыладамі для часання льну служылі драўляныя і металічныя "грэбні". Пры іх дапамозе валакно расшчаплялася на больш тонкія валаконцы і канчаткова ачышчалася ад кастры. Пасля часання льну атрымлівалася валакно рознай якасці. Адыходы ад часання ўтваралі "кудзелю".
Валакно, якое заставалася пасля часання, — "кужаль" — спляталася ў косы і ў такім выглядзе захоўвалася да прадзення.
Наступны этап апрацоўкі льну — прадзенне — звязаны з вырабам нітак з валакна. Звычайна ім займаліся жанчыны ў перыяд з лістапада па сакавік. Асноўнымі прыладамі прадзення былі прасніца, верацяно і самапралка.
Працэс прадзення пачынаўся з замацавання кудзелі на прасніцы. На стойцы мацавалася кудзеля, а на донца садзілася жанчына. Стойка прасніцы, якая не мела донца, устаўлялася ў спецыяльную адтуліну ў лаве.
Самая старадаўняя прылада для прадзення — верацяно. Яго выраблялі з драўніны ясеня, грушы ці бярозы. Пры прадзенні жанчына пальцамі правай рукі выцягвала валакно з кудзелі, адначасова трыма пальцамі левай рукі паварочвала верацяно.
МІНСК, 28 лют – Sputnik. Беларускія навукоўцы высвятляюць дакладны ўзрост скарбу залатых манет і іншых артэфактаў, які быў знойдзены ў цэнтры Мінска - у скверы Марата Казея, паведамілі ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі.
У мінулы панядзелак стала вядома, што манеты пачатку ХХ стагоддзя былі выяўлены ў невялікім парку ў беларускай сталіцы, дзе праводзіліся земляныя работы.
"Гэта яшчэ дарэвалюцыйны скарб, яго ўзрост, як мяркуецца, канец XIX - пачатак XX стагоддзя. Папярэдне можна сказаць, што яму каля 120 гадоў. Але дакладная інфармацыя будзе пасля таго, як мы вывучым знойдзеныя прадметы", - паведамілі Sputnik у інстытуце.
Там таксама патлумачылі, што ў цяперашні час манеты і іншыя каштоўныя артэфакты дастаўлены ў інстытут, распачата даследчая і навуковая праца.
Суразмоўцы агенцтва адзначылі, што навукоўцам трэба высветліць, хто мог схаваць гэты скарб. "Пакуль з вялікай доляй верагоднасці нельга агучыць ні адну з версій, хто схаваў скарб, пры якіх абставінах, чый дом стаяў у той час на месцы знаходкі", - сказалі ў НАН.
Разам з тым у інстытуце ўдакладнілі, што знойдзены скарб, акрамя каштоўных з гістарычнага пункту гледжання артэфактаў, складаецца з 24 залатых манет. У інстытуце растлумачылі, што тэрыторыя сквера, дзе знайшлі золата, з'яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю. Там цяпер ідзе будаўніцтва ліўневай каналізацыі.
Ад пачатку XIX стагоддзя на тэрыторыі сучаснай Беларусі былі выяўлены каля 1500 скарбаў, вялікая колькасць з іх прапала ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
Сярод 20 найбольш вядомых - мінскі, віцебскі і брэсцкія скарбы, перкаўскі скарб, гараўлянскія і слуцкія скарбы. У іх пераважна былі срэбныя вырабы, а таксама старажытныя манеты - залатыя і сярэбраныя.
Чытайце таксама:
"Каронавірусны прагноз" на бліжэйшыя 2 гады аўтарытэтны расійскі медык агучыў у эфіры "Вести ФМ". Аднак дадаў, што не ведае, як доўга яшчэ прыйдзецца насіць маскі, "наколькі захаваюцца вось гэтыя прэвентыўныя меры і маскі, у прыватнасці, гэта асобнае пытанне", адзначыў ён.
"Будзе расці праслойка вакцынаваных, будзе расці колькасць людзей, якія ўжо перахварэлі, але я мяркую, што наўрад ці ўрады шматлікіх краін адмовяцца ад масак, таму што гэта бачная мера", - сказаў Мяснікоў.
Па словах урача, усім пара зразумець простую рэч - акрамя вакцынацыі цяпер няма іншага рэальнага інструмента ўздзеяння на пандэмію.
"Калі падыходзіць цынічна да ацэнкі, адкуль-небудзь з Марса паглядзець на Зямлю, што там людзі робяць, я разумею, што ўвогуле інфекцыя будзе ісці, яна будзе распаўсюджвацца - адна, мутацыі. Мы будзем мадыфікаваць вакцыны", - распавёў Мяснікоў .
На яго думку, у выніковасці барацьбы з каронавірусам мала што зменіцца, "пакуль мы не будзем да гэтага ставіцца, як мы да грыпу ставімся - ён ёсць". Была іспанка, зараз вось грып, "пакуль мы ў галаве гэта не возьмем, нічога не будзе", перакананы ўрач.
"Я вось не ведаю, наколькі правільна трымаць межы на замку, парушыць эканоміку многіх краін, я не нас бяру, у нас як раз вельмі добры прыклад, проста я рэальна бачу. І пакуль увесь свет не ўспрыме гэта нават не як стыхійнае бедства, а як дадзенасць, на жаль, усё астатняе будзе працягвацца", - прагназуе Мяснікоў.
У той жа час смяротнасць, па словах лекара, будзе змяншацца. Мы сёння не ведаем, наколькі можам перапыніць перадачу хваробы вакцынамі, асабліва ў плане новых мутацый, але мы разумеем, што можам перапыніць цяжкае цячэнне і рэзка знізіць смяротнасць, якая і так невысокая - менш за 2% сярод зарэгістраваных выпадкаў, а на самай справе яшчэ ніжэй, сказаў спецыяліст.
"Так што тое, што гэты год і наступны, гэта сказаў Фаучы пра 2022 год. Але гэта будзе і ў 2023 годзе. Вы ж разумееце, што вірус мутуе, каб выжыць, мутацыі адбываюцца кожную секунду", - папярэдзіў Мяснікоў.
Нагадаем, раней амерыканскі імунолаг і інфекцыяніст, дырэктар Нацыянальнага інстытута алергічных і інфекцыйных захворванняў ЗША Энтані Фаучы выказаўся пра тое, што каронавірусная інфекцыя будзе працягваць распаўсюджвацца ў бліжэйшыя 2 гады. На яго думку, з'яўленне больш заразных мутацый, не толькі брытанскай, але таксама паўднёваафрыканскай і бразільскай, абцяжарвае прагнозы аб магчымых тэрмінах заканчэння пандэміі.
Паводле афіцыйнай статыстыкі, каля 20% усіх смяротных зыходаў, справакаваных COVID-19 у свеце, прыйшліся менавіта на ЗША, хаця колькасць жыхароў краіны складае толькі 4% ад насельніцтва планеты.
Чытайце таксама: