МІНСК, 23 сак — Sputnik. Нацыянальная бібліятэка Беларусі атрымала лічбавую копію першага "Буквара" з каралеўскай бібліятэкі Даніі. У гэтым годзе выданне святкуе 400-гадовы юбілей.
Як паведаміў карэспандэнту Sputnik намеснік дырэктара бібліятэкі па навуковай рабоце і выдавецкай дзейнасці Алесь Суша, першая у свеце кніга пад назвай "Буквар" з'явілася 24 жніўня 1618 года. Зараз яе арыгіналы захоўваюцца толькі ў дзвюх бібліятэках свету — у Лондане і Капенгагене.
Спецыяліст падкрэсліў, што "ў Даніі знаходзіцца не поўны, хаця і вельмі добра захаваны асобнік".
Нацыянальная бібліятэка доўгі час вяла перамовы са сваімі калегамі з Даніі, у выніку чаго і атрымалася зрабіць якасную лічбавую копію выдання. У бліжэйшы час яго можна будзе ўбачыць і на сайце галоўнай бабліятэкі Беларусі.
"Гэта знакавая кніга, першая для ўсіх нас: з "Буквара" зараз пачынаецца рух у свет ведаў, у свет дарослых. Натуральна, што для мяне самога і для астатніх спецялістаў было вельмі важна вярнуць у грамадскі ужытак тое, што гэта зрабілі нашы продкі", — падкрэсліў спецыяліст.
Пасля таго, як звыклы Новы год адгрымеў, а вуліцы зноў запоўніліся людзьмі, не спяшайцеся развітвацца са святочным настроем, наперадзе чакае яшчэ адно важнае зімовае свята — Стары Новы год. Адзначаецца гэтая дата ў ноч з 13 на 14 студзеня. І, як любое свята, якое прыжылося ў славян, Стары Новы год захоўвае ў сабе масу традыцый.
У Беларусі і Украіне гэтае свята вядомы як "Шчодры вечар", а ў Расіі — "Овсень". Па старым летазлічэнні гэты дзень прыпадаў на 1 студзеня і называўся Васільевым днём, так як быў днём памяці Васіля Вялікага, а напярэдадні памінальнага дня, адпаведна, 31 снежня — Васільевым вечарам.
Ніякага асаблівага сэнсу ў назве гэтага свята не існуе. Так называецца гэты дзень толькі таму, што па юліянскім календары Новы год выпадаў з 13 на 14 студзеня. Сёння мы карыстаемся грыгарыянскім календаром, які быў уведзены ў 1918 годзе, таму свята і завецца "Стары" Новы год.
Раней Стары Новы год адзначалі ва ўсіх краінах Савецкага Саюза. Сёння гэтае свята існуе ў Беларусі, Расіі, Украіне, Арменіі, Грузіі, Малдове, Казахстане і Кыргызстане, а таксама ва Узбекістане і Азербайджане.
Такая традыцыя захавалася і на тэрыторыі Швейцарыі, Чарнагорыі, Македоніі і Сербіі. У апошняй, напрыклад, гэтае свята называецца Сербскі Новы год. У ноч з 13 на 14 студзеня на плошчы ў Белградзе традыцыйна даюць салют.
У Японіі Стары Новы год называецца "рысюн" — пачатак вясны, адзначаецца ён не ў сярэдзіне зімы, а 4 лютага.
Да гэтага свята куплялі добрую прыгожую вопратку. Вечар 13 студзеня называўся "шчодрым", а таму і стол накрывалі адпаведны. Людзі верылі, якім будзе стол, такім будзе і год. Раніцай жанчынам неабходна было прыгатаваць кашу, зробленую з суцэльных зерняў пшаніцы. Кашу запраўлялі салам або мясам. Альбо падавалі з варэннем або мёдам. Таксама гаспадыні пяклі пірагі, бліны або варэнікі.
Святы Васіль лічыўся заступнікам свінаводаў, таму і галоўным пачастункам на святочным стале былі стравы са свініны.
Увечары народ адпраўляўся па суседзях, каб сустрэць Стары Новы год у свеце. Лічылася асабліва важным, каб першым у дом прыйшоў "патрэбны" чалавек, а такім быў малады чалавек са шматдзетнай паважанай сям'і, у якой вялікая гаспадарка. Раніцай моладзь скакала праз падпаленыя снапы сена, каб прагнаць паскуддзе.
У некаторых паселішчах на свята хадзілі калядоўшчыкі. Выканаўцаў калядных песень традыцыйна адорвалі пачастункамі.
Прыкметы гэтага свята былі звязаны як з надвор'ем, так і навагоднім сталом. Напрыклад, калі прыгатаваная святочная каша атрымлівалася пышнай, прыгожай і смачнай, значыць, чакаць трэба добрага года. Калі ж гаршчок у печы трэскаецца або каша выходзіла нясмачная — трэба чакаць дрэннага года.
Таксама лічылася, калі ў ноч вецер будзе дзьмуць з поўдня, то будучы год будзе шчасным і цёплым, калі ж з захаду — чакаць трэба багацця малака, а таксама рыбы, ну а калі з усходу, то ў годзе будзе добры ўраджай садавіны.
Аб ночы народ казаў: "Васільева ноч зорная — да ўраджая ягад". Калі ж надвор'е марознае, але сухое раніцай, то грыбоў у будучым годзе шмат чакаць не варта.
Тыя, хто народзіцца 14 студзеня 2018 года, для поспеху і багацця павінны насіць яшмавы камень. Таксама да вечара 13 студзеня неабходна прыбраць з дому святочную елку і раздаць усе даўгі, каб не быць даўжніком увесь 2018-ы год. І, вядома, неабходна памірыцца з усімі, з кім былі ў сварцы, і дараваць ўсім, на каго трымалі крыўду.
Паводле старажытных традыцый, на стале ў Васільеў вечар павінна была быць шчодрая куцця. Халвы, арэхаў, мёду і разынак не шкадавалі: чым шчадрэй будзе страва, тым насычаней і багацей новы год.
Акрамя таго, на стале абавязкова былі парася, певень або заяц. Усе тры гатункі мяса неслі ў сабе розны сэнс: свініна абяцала багацце, стравы з пеўня — свабоду, а з зайца — поспех ва ўсіх справах.
Немалаважным з'яўлялася і тое, што ўваходзіла ў начынне святочных пірагоў і, што самае галоўнае, варэнікаў на Стары Новы год. Напрыклад, грыбы ў начынні — да доўгага і шчаслівага жыцця, мяса — да дабрабыту, рыс — да багацця, капуста — да грошай, а кроп — да дужага здароўя.
За тыдзень да Старога Новага года нельга было прыбірацца ў новую вопратку, гэта можна зрабіць толькі ў само свята. У гэты дзень нельга казаць віншаванні з адмоўнай часціцай "не" — гэта можа спудзіць жаданне і ўдачу. Таксама нельга сустракаць гэтае свята выключна ў жаночай кампаніі — так можна наклікаць нешчаслівы год.
На святочным стале не павінна быць ракаў і іншых істот, якія адступаюць назад, таму што як можна ў Новы год перанесці былыя праблемы. Таксама ў гэты дзень строга забаронена прыбіраць, таму што можна вынесці поспех і шчасце з хаты.
Дзяўчыны ў ноч з 13 на 14 студзеня варажылі на розных прадметах. Васільеў вечар лічылі самым удалым для прадказанняў. Людзі верылі, што ўсё нагаданае і загаданае ў гэты час спраўджваецца. Аднак Праваслаўная царква не ўхваляе варажбы.
Каляды для нашых продкаў былі галоўным зімовым святам.
7 студзеня ў першы калядны дзень было прынята збірацца ўсёй сям'ёй за сталом, сытным і мясным, каб на працягу ўсяго года быць побач! А ўвечары людзі збіраліся кампаніямі і ішлі калядаваць, абавязкова аднаго з членаў групы апраналі казой.
Калядоўшчыкі хадзілі па дварах, спявалі песні, жадалі людзям дабра і здароўя, багатага ўраджаю. За гэта гаспадары дамоў шчодра абдорвалі калядоўшчыкаў рознымі смачнасцямі.
Каб абрад калядавання ў Лунінецкім раёне Беларусі не сышоў у мінулае і не згубіў свой сэнс, удзельнікі народнага фальклорнага калектыву «Лобчанка» з вёскі Лобча аднавілі і арганізавалі абрад «Каляда» з каляднымі песнямі на мясцовым дыялекце і атрыбутамі абраду: калядная зорка, ражаны, і вядома ж каза, дзед, цыганка. І ў гэтым годзе абрад вырашылі правесці 7 студзеня ў вёсцы Дубоўка, недалёка ад Лобчы.
Жыхары вёскі з задавальненнем і радасцю сустракалі калядоўшчыкаў, якія прыехалі на кані, і па меры сваіх магчымасцяў абдорвалі іх.
Надвор'е было самае каляднае: ішоў багаты снегапад, але калядоўшчыкаў гэта не спыняла: яны спявалі песні, танцавалі, варажылі і весяліліся.
Чытайце таксама:
Матыліцкая: сэнс многіх калядных абрадаў - гэта абарона ад злых духаў
У вёску Дубоўка разам са снегападам завіталі калядоўшчыкі.
Вёска сустракала калядоўшчыкаў, якія прыехалі на кані.
Трэба захаваць дзівосны момант: жыхары вёскі вітаюць калядоўшчыкаў.
Каляды для нашых продкаў былі галоўным зімовым святам.
Увечары 7 студзеня людзі збіраліся кампаніямі і ішлі калядаваць.
Наўкол снег і вільгаць. Чаму б не сагрэцца народным сродкам?
Калядоўшчыкі абавязкова аднаго з членаў групы апраналі казой.
Надвор'е было самае каляднае, быў моцны снегапад, але калядоўшчыкаў гэта не спыняла.
Удзельнікі народнага фальклорнага калектыву «Лобчанка» з вёскі Лобча.
Каб калядаванне ў Лунінецкім раёне Беларусі не сышло у мінулае і не згубла свой сэнс, аматары фальклору аднавілі і арганізавалі абрад «Каляда» з каляднымі песнямі.
Жыхары вёскі з задавальненнем і радасцю па меры сваіх магчымасцяў абдорвалі калядоўшчыкаў.
Каб лепей гралася и спявалася!
Калядоўшчыкі спявалі песні, танцавалі, варажылі, весяліліся і... збіралі пачастункі!
Гаспадары дамоў шчодра абдорвалі калядоўшчыкаў рознымі смачнасцямі.
Калядоўшчыкі хадзілі па дварах, спявалі песні, жадалі людзям дабра і здароўя, багатага ўраджаю.
Бывайце здаровы, жывіце багата!
Да новай сустрэчы, калядная зорка!
Каляда паехала... да наступнага года.
МІНСК, 19 сту – Sputnik. Галоўчанка звярнуў увагу на захаванне ўзаемадапаўняльнасці эканомік дзвюх краін і выказаў задаволенасць тым, як развіваюцца адносіны Мінска і Масквы.
"Трэба рухацца наперад. Нас жыццё падштурхоўвае да таго, што мы павінны... аб'яднаць нашы патэнцыялы - прамысловы, у першую чаргу, інтэлектуальны, навуковы, культурны", - сказаў Галоўчанка на сустрэчы з паслом РФ у Беларусі Дзмітрыем Мезенцавым у Мінску.
Беларускі прэм'ер пры гэтым выказаў меркаванне, што свет цяпер "ідзе па траекторыі падзелу, ідзе фактычна на разбурэнне інтэграцыі". Па словах Галоўчанкі, гаворка нават пра тыя дамоўленасці, якія раней былі дасягнуты, што вядзе да з'яўлення новых бар'ераў.
"Пандэмія паўплывала на гэтыя працэсы... Нам трэба ісці ў бок зліцця нашых патэнцыялаў у тых сферах, якія я назваў", - падкрэсліў Галоўчанка.
Ён таксама звярнуў увагу, што ўдалося захаваць ўзаемадапаўняльнасць эканомік дзвюх краін. І менавіта пра гэта беларускія ўлады плануюць у бліжэйшы час гаварыць з расійскімі калегамі.
"Трэба не проста ствараць гандлёвыя, гандлёва-прамысловыя ланцужкі, трэба ствараць сумесныя бізнэсы, трэба сыходзіць ад нахілу рэгулятарнага ў бок стваральнага. Мы павінны эканоміць грошы адзін аднаго, інтэлектуальныя рэсурсы адзін аднаго", - адзначыў ён.
Па словах Галоўчанкі, мінулы год у цэлым быў канструктыўным і плённым для беларуска-расійскіх адносін. Дзякуючы гэтаму ў 2021-й Мінск і Масква ўвайшлі з вырашанымі пытаннямі па пастаўках энергарэсурсаў і дасягнутымі дамоўленасцямі ў паліўна-энергетычнай сферы.
Чытайце таксама: