Зараз ідзе саракадзённы Вялікі Пост, які ў нашых продкаў заўсёды быў у асаблівай пашане: важна было наведваць царкву, маліцца і ўстрымлівацца ад скаромнай ежы. Гэтай парой гаспадыні імкнуліся прыбраць са стала ўсю скаромную ежу: яйкі, мяса, малако, тварог.

© Sputnik Ларыса Мятлеўская

Посцім смачна: як прыгатаваць бульбяную салату з часнаком

Некаторыя даследчыкі матэрыяльнай культуры адзначалі, что посны стол беларускага селяніна напрыканцы ХІХ стагоддзя быў бедным, варта адзначыць, што посныя стравы беларускай кухні былі смачнымі і разнастайнымі.

У пост нашы продкі ўжывалі жыта, ячмень, авёс, грэчку, бабы (пасолю, чачавіцу, гарох), гародніну (буракі, рэпу, рэдзьку, бручку, капусту, бульбу, цыбулю, часнок), дзікія расліны (крапіву, снітку, шчаўе, лебяду),  насенне лёну і канопляў, гарбузікі, арэхі, сухафрукты, мачоныя яблыкі, брусніцы, журавіны. Шмат у якіх посных стравах прысутнічаюць сухія і салёныя грыбы. Яны выконвалі ролю, як закрасы, так і самастойнай стравы. На асобным месцы ў посным меню знаходзіліся стравы з разнастайнай рыбы. Яе адварвалі, запякалі, сушылі, вэндзілі, салілі, марынавалі, з яе рабілі халадзец, варылі юшку.

Першы тыдзень посту - першая седміца, час найбольш строгага ўстрымання. Уставы кляштараў прадпісваюць у гэтую сядміцу не ўжываць нават алею. Гэта так званае "сухаядзенне".

Тым не менш, нават царква, арыентуючыся на сучаснага свецкага чалавека, які займаецца не толькі фізічнай, але і інтэлектуальнай працай, прапануе яму падчас посту ўжываць стравы, якія ўтрымваюць у сабе алей. Гэта ж тычыцца і хворых людзей, для якіх "ревность не по разуму" можа прывесці да цяжкіх наступстваў.

У беларускай кухні шмат рэцэптаў посных страў, якія варта запомніць сучаснай гаспадыні.

Бурачкі посныя

Інгрыдыенты:

• Некалькі буракоў
• 1-2 ст лыжкі цёртых сухарыкаў
• 2-3 ст лыжкі воцату
• 1-2 ст. лыжкі аліўкавага алею
• 1 цыбуліна
• 1 ст лыжка мукі
• 1 жменя дробных разынак
• 2-3 ч лыжкі цукру
• Соль па смаку

Як гатаваць:

Спячы або зварыць патрэбную колькасць буракоў, пачысціць і пацерці іх на тарку. Пасмажыць на алеі дробна пасечаную і адціснутую цыбулю, дадаць у буракі разам з разынкамі.  Дадаць солі і воцату на смак. Тушыць, памешваючы, каб страва не прыгарэла.

Падаючы на стол, бурачкі можна абкласці кавалкамі смажанай рыбы або адваранымі грыбамі, абсыпанымі мукой і падсмажанымі ў алеі.

Запяканка з буракоў

Інгрыдыенты:

• 400 г буракоў
• 1 цыбуліна
• 50 гр алею
• 2-3 ст лыжкі пшанічнай мукі
• Соль па смаку
• 1 ч лыжка кмену
• 1 шклянка вады

Як гатаваць:

Спячы або зварыць буракі, пачысціць і нацерці. Пакрышыць цыбулю, пасмажыць яе на алеі, дадаць туды буракі, укінуць пацерты з соллю кмен, уліць крыху вады і тушыць 10 хвілін на невялікім агні пад накрыўкай.  Разбавіць муку вадой, уліць у буракі і добра перамяшаць. Гатаваць да загусцення. Ядуць з хлебам. Не ў пост да запяканкі падаюць кефір.  

Сок з буракоў

Калі-небудзь з сырых буракоў, якія выраслі на ўласным агародзе можна гатаваць сок. Для гэтага буракі дзяруць на дробную тарку і адціскаюць праз марлю, дадаюць гатаваную ваду і крыху яблычнага або лімоннага соку.

Пасля гэтага застаецца жмых  і з якога можна спячы смачныя бурачныя катлеты.

Посныя бурачныя катлеты

Інгрыдыенты:

• 400 г бурачнага жмыху
• 1 цыбуліна
• 50-100 г манкі
• 50 г алею,
• Соль
• Перац
• Каляндра
• Насенне кропу ці кмену
• Паніровачныя сухары

Як гатаваць:

На разагрэтую патэльню ўліць алей і высыпаць дробна пасечаную цыбулю, крыху пасмажыць і выкласці бурачны жмых, усыпаць соль, спецыі на выбар, уліць шклянку вады і тушыць да гатовасці буракоў. Дадаць пакрысе манку, увесь час мяшаючы, і сачыць за тым, каб не ўтварыліся камячкі.

© Sputnik Ларыса Мятлеўская

Катлеты з буракоў

Загусцелую масу крыху астудзіць, сфармаваць катлеты, абкачаць у сухарах і абсмажыць у алеі на гарачай патэльні напрацягу 1-1,5 хвілін да ўтварэння залатой скарынкі. Не ў пост ядуць са смятанай.

Чытайце таксама:

• Посцім смачна: якія стравы можна прыгатаваць з селядца
• Вялікі пост: што можна есці, а што - нельга
• Інакіня Іаана: Вялікі пост трэніруе вашу "духоўную мышцу"

Якія падзеі адбыліся 17 красавіка і чым азнаменаваны гэты дзень у народным календары, чытайце ў спраўцы Sputnik.

Гістарычныя падзеі 17 красавіка

• У 1992 годзе: Беларусь устанавіла дыпламатычныя адносіны з Індыяй і Ірландыяй.

Хто нарадзіўся 17 красавіка

• 1936 год: Міхась Рудкоўскі, беларускі паэт і перакладчык.
• 1959 год: Леанід Бражнік, беларускі оперны спявак. 

Таксама сёння нарадзіліся англійскі акцёр Шон Бін і англійская спявачка і мадэль Вікторыя Бекхэм.

17 красавіка ў народным календары

Сёння праваслаўныя вернікі шануюць памяць вялебных Зосімы і Іосіфа Песнапісца.

У народзе святога Іосіфа называлі Осіп Песнапевец, па-свойму трактуючы яго прозвішча. У гэты дзень пачынаюць спяваць першыя пеўчыя птушкі і стракатаць конікі.

Калі на алешыне да гэтага часу ўжо шмат каташкоў, будзе добры ўраджай аўса.