Дзед як дзіця, хаця... 84 гады са дня нараджэння Рыгора Барадуліна
(абноўлена 12:14 17.03.2015)
Сёння нарадзіўся народны паэт Беларусі і аўтар метафарычных вершаў на дзіўна па сваей прыгажосці мове. Карэспандэнт Sputnik Вера Дашкевіч узгадвае яго жыццёвы і творчы шлях.Мова — гэта ад маці, прызнаваўся паэт. І дадаваў: яна была для яго самым значным філолагам. Усё жыццё ен арыентаваўся не на слоўнікі і граматыку, але на яе вымаўленне і лексіку. Найбольш глыбокія думкі нараджаліся і афармляліся, складаліся ў радкі толькі на вушацкай гаворцы.
Рыгор Барадулін нарадзіўся на хутары Верасоўка, скончыў школу ў Вушачах, затым філфак БДУ. Працаваў рэдактарам у розных выдавецтвах і шмат пісаў — выпусціў каля 70 зборнікаў паэзіі. Шмат перакладаў. Дзякуючы Барадуліну, на беларускай мове выйшлі "Слова пра паход Ігаравы", творы Федэрыка Гарсія Лоркі, Шэкспіра, Байрана, Есеніна, Амара Хаяма.
У часы Савецкага Саюза ён так і не ўступіў у партыю. І з піянераў у свой час таксама збег — у літаральным сэнсе: уцек са школы падчас запісу ў арганізацыю. Затое напрыканцы 80-х гадоў мінулага стагоддзя стаў актыўным удзельнікам нацыянальнага руху, быў членам БНФ. У сярэдзіне 1990-х у палітыцы расчараваўся, але да канца жыцця прытрымліваўся антыкамуністычных поглядаў.
Барадулін быў адным са стваральнікаў і актыўных удзельнікаў Беларускага ПЭН-цэнтра, некалькі гадоў у сярэдзіне 1990-х узначальваў Фонд Сораса.
Блізка да Бога
Рыгор Барадулін пайшоў з жыцця 2 сакавіка 2014, у даравальную нядзелю. Напярэдадні адзначыў свой дзень нараджэння і 53 гады сумеснага жыцця з жонкай Валянцінай Міхайлаўнай. Да яе былі звернутыя апошнія словы паэта: "Якая ж ты ў мяне прыгожая!" Пахавалі Барадуліна ў родных Вушачах побач з маці.
©
Sputnik / Евгений Коктыш
Народны паэт Беларусі Рыгор Барадулін
Барадулін адчуваў, што сыходзіць. У адным з апошніх інтэрв'ю са сваім біёграфам, журналістам Сяргеем Шапранам, казаў, што хацеў бы пабачыцца з Быкавым, Караткевічам, Купалай і Багдановічам. З Быкавым проста памаўчаў бы, а потым распавеў, як няўтульна на зямлі без яго, з Караткевічам выпіў бы чарку, падзякаваў бы Бога за Купалу — чалавека, які ўмацаваў нацыянальны дух, і за тое, што Багдановіч не дажыў да рэвалюцыі і не напісаў нічога савецкага.
Філасофія, іронія і мова
Барадулін пісаў у розных жанрах, але заўседы вельмі яскрава і метафарычна. Заўжды з аглядкай на народную традыцыю, з якой быў побач з дзяцінства. Часам разважаў — зборнік духоўнай паэзіі "Ксты" быў прадстаўлены на суісканне Нобелеўскай прэміі. Часам вельмі хвостка і паэтычна жартаваў. У аднайменнай кнізе сабраў "Дуліны ад Барадуліна". Дасталася ўсім — ад савецкіх класікаў Твардоўскага і Крапівы да сучасных зорак:
Не, Лучанок не знаў ляноты,
Усё, што мог, паклаў на ноты.
Адзін заняў пасады ўсе
І бранзавее пакрысе.
Адной з самых балючых тэм у апошнія гады для яго заставалася моўная праблема. Ужо лепей бы забаранілі, прызнаваўся паэт у адным з інтэрв'ю. Можа, на хвалі пратэсту пачалося б адраджэнне.
©
Sputnik / Евгений Коктыш
Народны паэт Беларусі Рыгор Барадулін
Калі мая трывога спала,
Калі калоссе налілося
Тугой?
Сказаць я не бяруся.
Як нарадзіцца не прыпала,
Хаця б памерці давялося
У беларускай Беларусі…
Тэги:
Як вясковы хлопец здзівіў на Алімпіядзе-80 брытанскіх рэкардсменаў
(абноўлена 10:02 29.07.2020)
Sputnik успамінае нялёгкі шлях беларускіх спартсменаў да пастамента Маскоўскіх летніх Алімпійскіх гульняў 1980 года. Сярод іх - бягун з пасёлка Стрэшын Гомельскай вобласці Мікалай Кіраў.Сорак гадоў таму на летніх Алімпійскіх гульнях у Маскве Мікалай Кіраў заваяваў бронзавы медаль, саступіўшы толькі 0,06 секунды ўладальніку сусветнага рэкорду ў бегу на 800 метраў.
Хуткі ад прыроды
Прафесійна займацца бегам Мікалай Кіраў пачаў толькі ў канцы дзясятага класа. Прычым трэнерам прыйшлося нават угаворваць яго перайсці вучыцца ў школу-інтэрнат спартыўнага профілю (цяпер гэта Гомельскае дзяржаўнае вучылішча алімпійскага рэзерву).
©
Sputnik / Максимов
Мікалай Кіраў (на першым плане злева) прафесійна займацца бегам пачаў даволі позна для спартсмена, але хутка выйшаў на добрыя вынікі
"Так-то я выступаў за сваю школу з гарадскога пасёлка Стрэшын на спаборніцтвах і па лёгкай атлетыцы, і па футболе, і па іншых відах спорту. Трэнеры і фізрукі ў Жлобінскім раёне мяне добра ведалі. І ў апошняй чвэрці 10-га класа нават прапанавалі прадставіць раён на абласных спаборніцтвах, якія ў Светлагорску праходзілі", - успамінае спартсмен.
На падобных спаборніцтвах заўсёды прысутнічалі прадстаўнікі школ-інтэрнатаў спартыўнага профілю. Самародка, які абганяў рабят, што трэніраваліся ў секцыі па лёгкай атлетыцы не першы год, адразу заўважылі.
"Праз некаторы час да мяне дадому прыехала трэнер, не памятаю, як звалі, і прапанавала перавесціся ў спартыўную школу ў Гомелі. Што гэта, я не ведаў тады. Ды і бацькі баяліся, як бы пераезд негатыўна не адбіўся на маёй вучобе. Аднак ёй атрымалася нас угаварыць", - удакладняе бягун.
©
Sputnik Анна Соколова
Любімы ўнук Мікалая Кірава - Дзімка - сёлета пойдзе ў першы клас і абавязкова запішацца ў спартыўную секцыю
Пуцёўка ў зборную
Усяго пасля месяца трэніровак беларускага хлопца адабралі на таварыскі турнір паміж юніёрскай зборнай СССР і Прыбалтыкі, які праходзіў у Гомелі. Там ён не толькі выйграў забег, але і выканаў нарматывы першага дарослага разраду, здзівіўшы партнёраў па камандзе (Тады яго прысвойвалі тым спартсменам, якія прабягалі 800 метраў за 1 хвіліну 57 секунд - Sputnik).
"Хлопцы мяне пачалі віншаваць з разрадам, а я не разумею, пра што яны. Потым патлумачылі, што многія трэніруюцца ў секцыі доўгія гады, але так і не могуць выйсці на гэты вынік, а я з першага разу выканаў нарматыў", - кажа Кіраў.
©
Sputnik / Юрий Сомов
Мікалай Кіраў (справа) на спаборніцтвах па лёгкай атлетыцы на XXII летніх Алімпійскіх гульнях у Маскве
Пасля гэтага маладога бягуна ўзялі ў зборную юніёраў БССР на сустрэчу паміж беларускімі і савецкімі спартсменамі, якая праходзіла ў Бранску. Там ён зноў усіх здзівіў, заняўшы другое месца. Праз усяго два гады заняткаў у спартыўнай школе, у 1977-м, ён і зусім перамог на Першых маладзёжных гульнях у Кіеве.
"Тады падышоў мой трэнер і сказаў, што яму паведамілі, маўляў, мяне ўключылі ў кандыдаты зборнай Савецкага Саюза", - успамінае спартсмен.
У 1978 годзе Мікалай Кіраў выйграў чэмпіянат СССР і канчаткова зацвердзіўся ў складзе зборнай.
©
Sputnik Анна Соколова
Мікалай Кіраў сярод блізкіх - дочкі Крысціны, жонкі Любові і ўнука Дзмітрыя
Падрыхтоўка да гульняў
Па словах спартсмена, зборы савецкай дружыны праходзілі кожны месяц ва Украіне, Арменіі і нават за межамі СССР. Трэніравацца падчас іх прыходзілася суткамі напралёт пад строгім наглядам урачоў, якія бралі ў атлетаў аналізы крыві тры разы на дзень: раніцай, апоўдні і ўвечары. Кармілі пры гэтым вельмі добра.
"Можна было браць колькі заўгодна чырвонай рыбы, чорнай і чырвонай ікры. Такіх прадуктаў у нас раней ніколі не было. У выніку наеліся іх так, што потым глядзець не маглі. Дадаткова выдавалі на ўвесь перыяд трэніровак (звычайна яны доўжыліся 20 дзён) шэсць шакаладак, якія спецыяльна для нас рыхтавалі на фабрыцы", - пералічвае атлет.
©
Sputnik / Максимов
Мікалай Кіраў (злева) і Уладзімір Падаляка (справа) пасля забегу на 800 метраў на чэмпіянаце СССР па лёгкай атлетыцы
Не жаліліся бегуны таксама на спартыўныя і святочныя касцюмы, якія ім пашылі да Алімпіяды-80 у Фінляндыі.
"Адзенне была вельмі якасным. Светла-бэжавы алімпійскі пінжак да гэтага часу ў мяне захаваўся, вісіць у шафе. Астатняе раздаў знаёмым, бо ўжо не падыходзіць па памеры", - смяецца алімпіец.
Алімпійская вёска
Спаборніцтвы па лёгкай атлетыцы на летніх гульнях 1980 года праходзілі ў Маскве з 24 ліпеня па 1 жніўня. Са слоў Кірава, у Алімпійскую вёску ён прыехаў недзе за чатыры-пяць дзён да забегу. Жыць там было вельмі камфортна, вось толькі пакідаць яе межы было нельга.
©
Sputnik Анна Соколова
У Стрэшынскай сярэдняй школе ёсць алімпійскі куток, на якім размешчана інфармацыя пра знакамітага земляка. Побач з Кіравым - настаўнік геаграфіі Алена Трафімава
"Ты мог прыйсці ў любы час да "шведскага стала", набраць, што хочаш, і паесці. Аднак за межы вёскі нічога вынесці нельга было. Не дай бог. Нават блізка не падпускалі да платоў і нікога не выпускалі. Туды прыехаў - і да канца", - кажа атлет.
Аднак, у прынцыпе, спартсмены не бачылі асаблівага сэнсу пакідаць вёску, на яе тэрыторыі было ўсё неабходнае: крамы, у тым ліку і з заходнімі брэндамі, спартыўныя пляцоўкі і нават кінатэатры.
Больш за ўсё запомніліся мясцовыя дыскатэкі. Паводле яго слоў, у вёсцы працавала некалькі секцый, кожная са сваёй музыкай. Праводзіліся тэматычныя канцэрты спецыяльна для грэкаў, японцаў і іншых замежнікаў.
©
Sputnik / Виталий Савельев
Адна з самых папулярных забаў у Алімпійскай вёсцы - дыскатэка
Прыемная нечаканасць
Трэнеры паставілі перад Мікалаем Кіравым задачу трапіць у фінал забегаў на 800 метраў. З ёй ён паспяхова справіўся і не асоба перажываў за канчатковы вынік.
"Я спаў спакойна, таму што трапіў у фінал, і гэта ўжо было дасягненнем. Там такія хлопцы беглі. Рэкардсмены сваіх краін, рэкардсмены свету. У іх вынікі нашмат лепшымі былі, чым у мяне", - тлумачыць атлет.
Сам забег спартсмен памятае цяпер дрэнна. Па словах Кірава, на стотысячным стадыёне стаяў аглушальны гул, ён бег на аўтапілоце ў агульнай калоне, а за 250 метраў да фінішу рэзка вырваўся наперад.
"Перыядычна думаю, што рана пачаў паскарацца, трэба было гэта рабіць метраў за 150 да фінішу, таму як апошнія дзясяткі метраў бег на мяжы страты свядомасці, ногі здаваліся ватовымі. З іншага боку, ніхто не чакаў гэтага, у тым ліку і знакамітыя брытанскія бегуны - Овет змог дастаць мяне толькі метраў за 50 да канца, а Себасцьян коу наогул толькі перад самай рысай", - разважае Кіраў.
©
Sputnik Анна Соколова
У тытулаванага спартсмена ёсць любімае хобі - рыбалка на Дняпры ў родным Стрэшыне
Тое, што савецкі атлет заняў трэцяе месца, ён усвядоміў, толькі калі апынуўся на п'едэстале. Сваім вынікам (1 хвіліна 46 секунд) бронзавы прызёр быў задаволены, таму як саступіў уладальніку сусветнага рэкорду па бегу на 800 метраў Коу ўсяго 0,09 секунды, а Стывэна Овету - 0,6 секунды.
Знікненне спартсмена
Маскоўская Алімпіяда стала шчаслівай для Мікалая не толькі таму, што ён выйграў бронзавы медаль. У гэты час яго жонка, дарэчы, таксама член зборнай СССР, Любоў Іванова нарадзіла дачку. Сама яна з Кішынёва. Там жа на свет з'явілася і малая.
©
Sputnik Анна Соколова
Мікалай Кіраў з будучай жонкай Любы пазнаёміўся на зборах у 1977 годзе, яна таксама бягуха, член зборнай СССР
Кіраў, натуральна, не стаў чакаць урачыстага закрыцця Алімпійскіх гульняў, а адразу пасля ўзнагароджання сказаў свайму трэнеру, што яму трэба ляцець у Кішынёў.
"Квіткі вельмі хутка дасталі. У гэты ж дзень я быў у Малдове... Прайшло некалькі дзён. Я там, а нашых спартсменаў урачыста сустракаюць з аркестрам на вакзале ў Гомелі. Ад вобласці нас было чалавек сем. Мяне, натуральна, недалічыліся. Дзе я, ніхто не ведаў, там у асноўным весляры адны былі", - смяецца спартсмен.
©
Sputnik Анна Соколова
Дзімка, калі падрасце, абавязкова зоймецца спортам - трэба ж такую энергію куды-небудзь падзець!
Праз некалькі месяцаў пара вярнулася ў Гомель, дзе яны яшчэ ў 1978 годзе атрымалі кватэру. Пасля Маскоўскай Алімпіяды ў сям'і з'явілася яшчэ і першая машына - "Жыгулі". Яе Кіраў купіў за прызавыя 2100 рублёў.
Далейшы лёс
Пасля летніх гульняў спартсмен працягнуў выступаць за зборную. У 1982 годзе яму ўдалося заваяваць срэбны медаль на чэмпіянаце Еўропы ў бегу на 1500 метраў. Саступіў ён толькі брытанцу Стыву Крэму.
©
Sputnik Анна Соколова
У доме Кіравых заўсёды жылі пудзелі. З Рокі тытулаваны спартсмен ужо не бегае, проста ходзіць.
Завяршыўшы спартыўную кар'еру, Мікалай Іванавіч стаў дзяржаўным трэнерам Спарткамітэта СССР па Гомельскай вобласці. Асноўнай яго задачай было знаходзіць таленавітых атлетаў для зборнай Савецкага Саюза. Аднак быць функцыянерам бронзаваму прызёру Алімпіяды не асоба падабалася.
"Начальства, далёкае ад спорту, прыходзіла і пачынала табе паказваць, што ты не так робіш. Яны сачылі больш за тым, каб ты своечасова на працы адзначаўся, а не бегаў па стадыёнах і спартшколах у пошуку таленавітых рабят", - тлумачыць атлет.
У выніку алімпійскі прызёр вырашыў памяняць трэнерскі свісток на пагоны прапаршчыка і сышоў служыць у войска (У пачатку спартыўнай кар'еры Кіраў выступаў за армейскі клуб СКА - Sputnik). Аднак пасля сыходу ў адстаўку ён зноў в
©
Sputnik Анна Соколова
На памяць аб Алімпіядзе-80 ўсім яе пераможцам і прызёрам падарылі вось такія малюнкі акварэллю, свайго Мішку Кіраў захоўвае да гэтага часу
ярнуўся ў лёгкую атлетыку - пачаў трэніраваць дзяцей у ДЮСШ Гомеля. Тут і працягвае працаваць да гэтага часу.
Іншыя тэксты, а таксама інтэрв'ю, відэаролікі, Інфаграфіка праекта "Масква-80: Рэтра-tube" размешчаны на адмысловай старонцы на 13 сайтах Sputnik, старонцы Sputnik на рускай у YouTube, у тэлеграм-каналах Sputnik і ў афіцыйных акаўнтах ў сацсетках.
Тэги:
Тэмы:
Адзін з двух жывых герояў Савецкага Саюза адзначае 104-годдзе
(абноўлена 17:29 28.07.2020)
Зорку Героя Васіль Мічурын атрымаў за бітву яшчэ ў фінскай кампаніі, калі практычна на пару з яшчэ адным байцом здолеў утрымаць мяжу.МІНСК, 28 ліп - Sputnik. Вясной 1940-га Васіля Мічурына на ўручэнне зоркі Героя Савецкага Саюза збіралі ўсім палком, знайшлі новыя "добрыя цёмна-сінія штаны, суконную гімнасцёрку і хромавыя боты".
"А што вы думаеце. З Фінскай вайны палова шынеля абгарэлага была ў мяне", - успамінаў у інтэрв'ю Sputnik Васіль Сяргеевіч.
Званне Героя ён атрымаў за адзін з баёў у фінскай кампаніі. Іх узвод (3 разлікі, 15 чалавек) павінен быў стрымаць наступ праціўніка. Калі справа і злева змоўклі кулямёты, ён стаў бегаць ад кропкі да кропкі і страляць за сябе і "тых хлопцаў".
"І вось так на працягу 2-3 гадзін пастраляю тут, перайду да іншага кулямёта", - распавядаў Мічурын. У выніку здолеў адбіць парадку шасці нападаў. Калі падаспела падмога, у жывых былі толькі двое: Мічурын і яшчэ адзін баец - сур'ёзна паранены Аляксандр Каралёў.
А потым была Вялікая Айчынная вайна - бітвы, раненні і іншыя ўзнагароды, баявыя ордэны Чырвонай Зоркі і Айчыннай вайны. Ён удзельнічаў у абароне Мінска, Магілёва, у баях за вызваленне Рагачова, Слуцка, Старых Дарог, Баранавічаў, Брэста. Ваяваў ва Усходняй Прусіі, браў Кенігсберг і Берлін.
©
Photo : Минобороны Беларуси
Васіль Мічурын у 24 і 104 гады
Сёння Васілю Сяргеевічу споўнілася 104 гады. З днём нараджэння яго павіншавалі прадстаўнікі Міністэрства абароны.
У Мінабароны нагадалі, што цяпер у Беларусі жывуць усяго два Героя Савецкага Саюза - Васіль Сяргеевіч Мічурын і Іван Ільіч Кустоў - яму 96 гадоў.
Тэги:
Рэгістрацыя вакцыны дазволіць перайсці да масавых выпрабаванняў - інфекцыяніст
(абноўлена 16:35 07.08.2020)
Той, хто першы пачне клінічныя выпрабаванні вакцыны, той першым і выйдзе на рынак, распавёў радыё Sputnik урач-педыятр, інфекцыяніст і вакцынолаг Яўген Цімакоў.Регистрация вакцины позволит перейти к массовым испытаниям — инфекционист
Нагадаем, расійская вакцына ад COVID-19 пройдзе рэгістрацыю 12 жніўня - першай у свеце. Прэпарат распрацавалі ў НДЦ імя Гамалеі. Як адзначыў намеснік кіраўніка Міністэрства аховы здароўя Расіі Алег Грыднёў, у першую чаргу будуць прышчэплены медыцынскія работнікі і пажылыя людзі. У гэтай вакцыны велізарныя перспектывы, упэўнены інфекцыяніст і вакцынолаг Яўген Цімакоў.
"Гэта вектарная вакцына. Яна з'яўляецца нежывой, але выпрацоўвае імунітэт як жывая. Яна з'яўляецца бяспечнай. Цяпер ідзе рэгістрацыя ў Міністэрстве аховы здароўя, каб перайсці да наступнага этапу на вялікай колькасці людзей. Без адабрэння Міністэрства аховы здароўя да гэтага нельга пераходзіць. І праз пэўны час, звычайна гэта паўгода, будзе зразумела, ці можна выкарыстоўваць вакцыну для масавай вакцынацыі", - распавёў Цімакоў.
Паводле яго слоў, цяпер навукоўцы ў многіх краінах распрацоўваюць вакцыну ад каронавіруса. І, натуральна, той, хто першым правядзе клінічныя выпрабаванні, зможа першым і выйсці на рынак. Але ў першую чаргу маюцца на ўвазе патрэбы сваёй краіны.
"У першую чаргу будуць вакцынавацца людзі з групы рызыкі: медработнікі, настаўнікі і ўсе астатнія, хто непасрэдна сутыкаецца з каронавіруснай інфекцыяй", - дадаў Цімакоў.
Адзначым, у агульнай складанасці па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя ва ўсім свеце цяпер распрацоўваецца больш за 200 вакцын ад каронавіруса. Але на прасунутай стадыі з іх знаходзяцца ўсяго шэсць.
Каментар інфекцыяніста і вакцынолага Яўгена Цімакова з нагоды клінічных выпрабаванняў расійскай вакцыны ад COVID-19 слухайце ў аўдыёзапісы на радыё Sputnik Беларусь.
Тэги:
Тэмы: