"Чалавек не знікае так": успамінаем Рыгора Барадуліна
(абноўлена 09:29 25.02.2021)
У гэты дзень нарадзіўся народны паэт Беларусі Рыгор Барадулін. Sputnik узгадвае шлях жыцця выбітнага творцы. МІНСК, 24 лют — Sputnik. Рыгор Барадулін нарадзіўся на хутары Верасоўка, скончыў школу ва Ушачах і філфак БДУ. Працаваў рэдактарам у розных выданнях і шмат пісаў, выпусціў каля 70 зборнікаў паэзіі. Барадулін шмат часу аддаваў і перакладчыцкай дзейнасці. Дзякуючы яму, на беларускай мове выйшлі "Слова пра паход Ігараў", творы Федэрыка Гарсія Лоркі, Шэкспіра, Байрана, Ясеніна, Амара Хайма.
Першыя вершы Барадуліна з'явіліся ў друку, калі ён ужо вучыўся ў старэйшых класах — у 1953 годзе ў газеце "Чырвоная змена" (пад псеўданімам А.Чабор). А таксама ў шматтыражнай газеце БДУ "За сталінскія кадры".
©
Sputnik / Евгений Коктыш
Рыгор Барадулін з жонкай Валянцінай
Першы зборнік вершаў паэта "Маладзік над стэпам" выйшаў у 1959 годзе. Галоўныя тэмы паэзіі — вайна, духоўнасць і таленавітасць беларускага народа, праблемы пасляваеннага часу. У 1961 годзе выйшаў другі зборнік паэзіі — "Рунець, красаваць, налівацца!", а ў 1963 трэці — "Нагбом".
У апошніх зборніках паэта пераважаюць духоўныя і біблейскія матывы. У 2005 годзе выйшаў зборнік малітоўнай паэзіі "Ксты".
Акрамя гэтага аўтар вялікай колькасці сатырычных і гумарыстычных твораў. Стварыў вялікую колькасць эпіграм на дзеячаў беларускай літаратуры і мастацтва. У 1987 годзе выйшла кніга "Парастак Радкоў, галінка вяршыць", якая складалася з літаратурна-крытычных артыкулаў і эсэ паэта.
Родная мова з'яўлялася адной з тэмаў творчасці Барадуліна. Ад маці яму перадалася незвычайная чуйнасць да мовы. Вуснае багацце народнай творчасьці, засвоенае з дзяцінства, стала добрай асновай творчай індывідуальнасьці паэта.
©
Photo : "Беларуская прастора"
Джон Кунстадтэр, Алесь Камоцкі, Рыгор Барадулін (злева направа)
Чэрпаючы з народных запасаў моўнай культуры, паэт адкрыў неабмежаваныя магчымасці словаформаў і спалучэнняў слоў, вярнуў забытым словам першародную свежасьць. Жывое маўленне ў творчасці Барадуліна выйшла за рамкі ўсталяваных літаратурных канонаў.
Рыгора Барадуліна не стала 2 сакавіка 2014 года, у Даравальную нядзелю. Напярэдадні адзначыў свой дзень нараджэння і 53 гады сумеснага жыцця з жонкай Валянцінай Міхайлаўнай. Да яе былі звернутыя апошнія словы паэта: "Якая ж ты ў мяне прыгожая!". Пахавалі Барадуліна на роднай Ушаччыне побач з маці.
Чалавек не ўзнікае так —
Ён збываецца, адбываецца
Як ратай,
Як дзівак,
Як мастак,
Ад якога свет адбіваецца.
Чалавек не знікае так,
Бы ў кішэні вякоў пятак.
Ён сціраецца аб дарогі,
Разбіваецца аб адчаі,
Пераходзіць ва ўсе трывогі
Веку,
Што яго прыручае.
Перш чым вочы заслоняць векам,
Чалавек хоча стаць чалавекам.
Тэги:
"Класіку трэба берагчы": Кашапараў не стрымаў эмоцый у памяць аб Барткевічы
(абноўлена 13:17 14.04.2021)
Усім, хто датычны да класікі, трэба цёплае стаўленне, перакананы саліст залатога складу "Песняроў" Анатоль Кашапараў; на яго думку, у лёсе яго сябра і калегі Леаніда Барткевіча сваю ролю адыграў, у тым ліку, і недахоп увагі з боку дзяржавы."Классику надо оберегать": Кашепаров не сдержал эмоций в память о Борткевиче
Саліст залатога складу "Песняроў" Анатоль Кашапараў цяпер знаходзіцца ў ЗША, у гутарцы з вядучым радыё Sputnik Вячаславам Шарапавым ён падзяліўся асабістымі ўспамінамі пра Леаніда Барткевіча, які памёр напярэдадні ў адной з мінскіх бальніц.
"Чарговы самародак сышоў з нашага калектыву. Шмат зайздроснікаў, на жаль, жыццё такое, што нас стала атачаць шмат нядобрых людзей. Я думаю, што недахоп увагі, можа, нават ад нашай рэспублікі да ўсіх. Крыўдна. За дзяржаву крыўдна", - падзяліўся сваім меркаваннем Кашапараў.
"Лёня быў... Ён быццам ў гэтым жыцці хацеў папоўніць тое, чаго яму не хапала. Ён быў вялікі фантазёр, шмат ствараў. Але гэта адбывалася не ад таго, што ён хацеў нейкага зла або намеру, а проста ад недахопу не тое што ўвагі, ну нельга так ставіцца, разумееце. Усё ж такі калектыў быў і застаўся, і ў далейшым былі нядрэнныя напрацоўкі. Нельга так рабіць. На жаль, сышоў чарговы чалавек пасля Мулявіна. Проста так нельга. І ў цішыні, і ўсё .. Ён казаў, што кватэру далі і зямлю выдзелілі. Гэта ўсё пашанцавала, ён на маладой быў жанаты, ім як маладым сем'ям далі", - распавёў Кашапараў.
Суразмоўца Sputnik расказаў, што напярэдадні прачнуўся вельмі рана і доўга не мог спаць пасля таго, як атрымаў мноства званкоў. "Усё-ўсё перадумаў: і чаму так адбываецца, чаму вакол столькі шмат злых людзей, я ведаю, што яны былі супраць Барткевіча і застаюцца супраць мяне, але гэта мяне не турбуе, гэта як сцяну ілбом прабіваць", прызнаўся Кашапараў.
"Мне сапраўды вельмі балюча, што сышоў чалавек", - на гэтай фразе чуваць, як суразмоўца Sputnik плача.
"Я не скажу, што таленавітых няма, вядома ж, яны вакол. Але трэба вось гэта святое, класіку гэтую трэба ахоўваць. І хто быў датычны да гэтай класікі, да гэтага святога, да іх трэба таксама цёплае стаўленне, не трэба гэтых злых слоў, не трэба нічога. Людзі, супакойцеся, кароткае жыццё. Вы бачыце, як гэта ўсё сканчаецца. Планаў наладзяць, а ўсё гэта ... ", - сказаў Кашапараў.
Саліст "Песняроў" падзяліўся ўспамінамі: "У тыя часы многа чаго не было, шмотак не хапала добрых, дзесьці ў крамах не зусім усё было, але была вось гэтая душэўнасць. Прыходзіш ў госці, і стол адразу накрываўся . Вось гэтага цяпер няма, людзі сталі як робаты ", сказаў ён.
"З Лёнем былі і раней сябрамі, вядома, у апошнія гады ён адкрыўся трошкі з іншага боку. Царства яму нябеснае, вельмі шкада, што я ў сілу абставінаў не магу зараз у Мінск трапіць", - дадаў Кашапараў.
Цырымонія развітання з заслужаным артыстам Леанідам Барткевічам пройдзе ў чацвер, 15 красавіка, грамадзянская паніхіда плануецца ў будынку Белдзяржфілармоніі ў Мінску, пахаванне пройдзе на Усходніх могілках у сталіцы. Аб смерці вядомага артыста стала вядома ў аўторак 13 красавіка, Леанід Барткевіч памёр у бальніцы ад ускладненняў пасля цукровага дыябету, не дажыўшы крыху больш за месяц да 72-га дня нараджэння.
Чытайце таксама:
- Памёр Леанід Барткевіч - саліст залатога складу "Песняроў"
- Беларусы і расіяне здымаюць серыял пра Уладзіміра Мулявіна і "Песняроў"
- Якім быў Мулявін па-за сцэнай: распавядае Анатоль Кашапараў
Тэги:
Наш герой: што памятаюць у беларускай вёсцы пра касманаўта Кавалёнка?
(абноўлена 10:57 12.04.2021)
Савецкі касманаўт (40-ы па ліку), а цяпер прэзідэнт Федэрацыі касманаўтыкі Расіі Уладзімір Кавалёнак нарадзіўся і скончыў школу ў маленькай беларускай вёсачцы з паэтычнай назвай - Белае.Туды і адправіліся карэспандэнты Sputnik Беларусь - убачыць першы дом касманаўта і пагаварыць са сваякамі.
Зараз у Белым засталося 12 домаўладанняў, у іх жыве 20 чалавек. Тут ёсць асфальт, газ і вадаправод - усё дзякуючы заслугам Кавалёнка. А што ў глыбінцы памятаюць і ведаюць пра свайго знакамітага земляка?
"Лётчык Валодзя"
Перш, чым заехаць на малую радзіму Кавалёнка, спыняемся ў Крупках - невялікім горадзе на поўначы Мінскай вобласці. Тут знаходзіцца краязнаўчы музей, частка экспазіцыі ў якім прысвечана другому беларускаму касманаўту (першым стаў Пётр Клімук - Sputnik). Дырэктар установы Тамара Больбат распавядае, як хлопчык Валодзя захапіўся космасам.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Архіўнае фота
У гады вайны ён часта бачыў самалётныя баі ў небе над сваёй вёскай. Аднойчы недалёка ад Белага паваліўся савецкі бамбардзіроўшчык. Усе хлапчукі бегалі паглядзець на яго - дабрацца да яго па балоце змог толькі Валодзя. Ён садзіўся ў кабіну, апранаў шлем і ўяўляў сябе лётчыкам. У вёсцы яго так і называлі - "лётчык Валодзя".
У 1957 гаду СССР запусціў першы штучны спадарожнік Зямлі. Настаўнік Зачысцінскай школы, дзе тады вучыўся будучы касманаўт, вывеў хлопцаў паназіраць за яркай кропкай у начным небе, якая да таго ж рухалася. Тады Валодзя сказаў, што хутка ўслед за спадарожнікам у космас паляцяць і людзі.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Бюст Кавалёнка ў Крупках
Школу Кавалёнак скончыў толькі з адной чацвёркай і марыў пра лётнае вучылішча. Мясцовы калгас, аднак, прыняў іншае рашэнне - адправіць амбіцыйнага хлопца па "мэтавым" ў Ленінградскую ваенную медыцынскую акадэмію. Нягледзячы на салідны конкурс - 9 чалавек на месца - ён паступіў у акадэмію, аднак неўзабаве ўсё ж паехаў прасіцца ў лётнае (Балашоўскае вышэйшае ваеннае авіяцыйнае вучылішча лётчыкаў - Sputnik).
Пасля доўгіх угавораў Валодзю дапусцілі да іспытаў, аднак на фізкультуры адбыўся канфуз: ён страціў прытомнасць. Над ім паджартоўвалі: маўляў, як гэта так - у ваенным вучылішчы трэба быць фізічна моцным, а ён страчвае прытомнасць. Кавалёнак ўсіх супакоіў: маўляў, з-за хвалявання не спаў і не еў некалькі сутак. Пасля чаго камандзіры дазволілі хлопцу пераздаць нарматывы.
Гагарын дапамог
Пасля заканчэння вучылішча ў 1963-м (тады Гагарын ўжо паспеў злятаць у космас) Уладзімір Кавалёнак служыў у ваенна-транспартнай авіяцыі, лятаў на Ан-24 спачатку ў якасці другога пілота, а затым камандзіра самалёта. У 1965-м яго разглядалі як кандыдата ў атрад касманаўтаў, аднак так і не залічылі.
Увагу на хлопца звярнуў першы касманаўт Зямлі. У 1967 годзе Кавалёнка па парадзе Гагарына залічылі ў атрад касманаўтаў, дзе ён прайшоў падрыхтоўку да палётаў на караблях тыпу "Саюз" і арбітальных станцыях "Салют". Пазней Уладзімір Васільевіч прызнаваўся, як адкрытасць і ўсмешлівасць Юрыя Аляксеевіча заваражыла яго.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Шлем і касцюм Уладзіміра Кавалёнка
"У першую іх сустрэчу Гагарын спытаў у Кавалёнка, ці хоча ён есці, ці ёсць у яго жыллё. А потым яны часта сустракаліся, сябравалі. Уладзімір Васільевіч неаднаразова распавядаў нам пра гэта, калі прыязджаў у музей", - дзеліцца Тамара Больбат .
Паводле яе слоў, "калі сустракаешся з Кавалёнкам, сам па сабе ён чалавек адкрыты, хоць на першы погляд здаецца непрыступным, рэзкаватым і грубым. Душа ў яго наросхрыст - чалавечая, вялікая".
Тры палёты Кавалёнка
Уладзімір Васільевіч стаў 40-м савецкім касманаўтам і 83-м у свеце, на арбіту ён лятаў тройчы. Кодавая назва касманаўта - "Фотон-1". Падчас першага палёту ў 1977 годзе экіпаж не змог састыкавацца са станцыяй "Салют-6", і экспедыцыя была спынена датэрмінова, не паспеўшы толкам пачацца.
Па вяртанні на Зямлю, Кавалёнка і другога касманаўта, Валерыя Руміна, абвінавацілі ў тым, што здарылася. Зорку Героя Савецкага Саюза яны не атрымалі. Пасля высветлілася, што зламалася сістэма збліжэння - касманаўты былі ні пры чым.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Асабістыя рэчы беларускага касманаўта
Праз паўгода Кавалёнак адправіўся другі раз у космас. На гэты раз стыкоўка з "Салют-6" прайшла ўдала. У выніку на караблі Уладзімір правёў больш за чатыры месяцы, выходзіў у адкрыты космас.
Аднойчы, пралятаючы над Атлантычным акіянам, ён убачыў з космасу савецкую рыбную флатылію. У квадраце, дзе яна працавала, не было рыбных зграй, і Кавалёнак звязаўся з цэнтрам: "такі-та квадрат, такая-та шырата, такая-та даўгата - перадыслакаваць флатылію ў зададзены пункт".
"Гэта стала адкрыццём, што космас, аказваецца, можа дапамагаць народнай гаспадарцы. Можна яго назваць першаадкрывальнікам ў гэтай даследчай вобласці", - кажа дырэктар музея.
Капуста зялёная і куры ў тамаце
У Крупскім музеі шмат экспанатаў Кавалёнка. Першы лётны скафандр 1977 года, трэніровачны касцюм, шлем, сумка, куртка з пагонамі генерал-палкоўніка, фуражка, пасведчанне асобы, аўтарскія пасведчанні аб касмічных даследаваннях - усе гэтыя рэчы касманаўт перадаў мясцоваму музею чатыры гады таму падчас аднаго са сваіх візітаў на радзіму.
Ёсць тут і прадукты харчавання, якія засталіся з палётаў, праўда, некаторыя цюбікі ўжо паспелі ўспушыцца - нават касмічная ежа не застрахавана ад часу. На музейнай вітрыне - капуста зялёная, хлеб, чарнасліў, шакалад, куры ў тамаце і шмат-шмат усяго іншага.
©
Sputnik / Виктор Толочко
"Касмічная" ежа
Музей Кавалёнка ёсць таксама ў адной з сельскіх школ Крупскага раёна, у пасёлку Хацюхоўка. Усе матэрыялы асцярожна сабралі настаўнікі і вучні. Тут, напрыклад, парта, за якой вучыўся зорны вучань, гідракасцюм, рабінавая алея і памятны бюст. У Хацюхоўцы Валодзя правучыўся адзін год, пасля чаго перавёўся ў Зачысце, куды было зручней дабірацца.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Памятны бюст побач з сельскім музеем касманаўтыкі ў школе ў Хацюхоўцы
Бюст Кавалёнка усталяваны і ў саміх Крупках. Імянной вуліцы ў яго ў райцэнтры пакуль няма, але, па словах супрацоўнікаў музея, цяпер па просьбе жыхароў раёна гэтае пытанне разглядаецца.
Родная вёска касманаўта: 12 хат і асфальт-доўгажыхар
Галоўны набытак вёскі Белае пасля Уладзіміра Кавалёнка - асфальт, які дарожнікі праклалі адразу ж пасля яго першага палёту ў космас. Ён мясцовым спраўна служыць ужо больш за 40 гадоў. У дзень нашага візіту ў сяло на "Кавалёнкаўскім тракце", як яго называюць мясцовыя, камунальнікі вялі "раскопкі" - здарылася аварыя на вадаправодзе ...
Каля дома касманаўта нас сустракае жонка яго малодшага брата Васіля, Зоя Кавалёнак, і праводзіць ўнутр. У гэтай старой вясковай хатцы (яна ўжо адрамантаваная) Уладзімір Васільевіч жыў да заканчэння школы.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Дом, дзе жыў Уладзімір Кавалёнак
"Калі прыязджае, начуе тут. Уся вёска на вушах стаіць. Прыходзяць знаёмыя, сваякі - тады ў нас свята!" - распавядае Зоя Васільеўна.
Яна прызнаецца, што Кавалёнак апошні раз прыязджаў у Белае на 8 сакавіка ў мінулым годзе - быў на могілках у мамы і бабулі, якія пахаваныя ў вёсцы. У свае 79, ды і пакуль у свеце бушуе пандэмія, ён у асноўным адпачывае у коле сям'і ад мітусні і жыццёвых нягод ў Зорным Гарадку недалёка ад Масквы, дзе жывуць вядомыя касманаўты Савецкага Саюза і Расіі.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Жонка малодшага брата касманаўта, Зоя Кавалёнак
"Ён - вельмі добры чалавек. Хто б да яго не звярнуўся, хто б што не папрасіў, заўсёды дапаможа. Ведаеце, я ўжо 46 гадоў у гэтай сям'і, і такіх людзей, як Уладзімір Васільевіч, не сустракала", - запэўнівае Зоя Кавалёнак.
Акрамя малодшага брата і яго жонкі, у Белым жыве яшчэ адна сваячка знакамітага касманаўта - жонка дзядзькі Анфіса Іванаўна Кавалёнак. У яе дом мы таксама пастукаліся.
"Нядужа даўно бачыліся з ім - заходзіў у госці, абедалі разам. Часта тэлефануе - два-тры разы на дзень, бывае", - прызнаецца яна.
©
Sputnik / Виктор Толочко
Архіўнае фота: на ім Кавалёнак побач з Леанідам Брэжневым
З цеплынёй ў душы яна кажа пра тое, што дзякуючы Уладзіміру Кавалёнку вёсцы ўдалося атрымаць.
"Тут гразі было па калена, пакуль асфальт не паклалі. Вады ў вёсцы не было - толькі два калодзежы. А цяпер вось - вадаправод. Ён - наш галоўны герой. Спадзяюся, хутка ўбачымся з ім зноў", - кажа Анфіса Іванаўна.
Чытайце таксама:
- Дачка Юрыя Гагарына распавяла, дзякуючы чаму бацька стаў касманаўтам
- Навіцкі распавёў пра жыццё на МКС і пра тое, што будзе рабіць перад палётам
-
Касмічнае надвор'е: якія перспектывы на арбіце ў Беларусі і Расіі?
Тэги:
Новыя вытворчасці вакцыны "Спутник V" адкрыюць у ЕАЭС
(абноўлена 16:32 16.04.2021)
Зараз ідуць перамовы з Кыргызстанам і Арменіяй, у першы час вытворчасць вакцын будзе арыентавана на ўнутраны рынак.МІНСК, 16 кра – Sputnik. Еўразійская эканамічная камісія зацікаўлена ў адкрыцці новых вытворчасцей расійскай вакцыны "Спутник V" на прасторы Саюза, паведаміў падчас анлайн-тэлемоста ў мультымедыйным прэс-цэнтры Sputnik міністр па прамысловасці і аграпрамысловаму комплексу ЕЭК Артак Камалян.
Паводле яго слоў, цяпер ідуць актыўныя перамовы па наладжванні вытворчасцей прэпарату з двума краінамі - Арменіяй і Кыргызстанам. ЕЭК таксама займаецца гэтым пытаннем.
"Паводле маёй інфармацыі, эканамічныя ведамствы Кыргызстана і Расіі абмяняліся дакументамі. Перамовы працягваюцца. Магчыма, яны некалькі запаволіліся па той прычыне, што цяпер ва ўрадзе Кыргызстана ідуць сур'ёзныя перастаноўкі. Але мы спадзяемся, што пляцоўка для "Спутник V" будзе адкрыта ў гэтай краіне", - падкрэсліў Камалян.
Ён таксама ўдакладніў, што вытворчасць спачатку будзе разлічана для ўнутранага рынку, а ўжо пасля можна будзе наладзіць пастаўкі вакцыны за мяжу.
"Вакцына "Спутник V" карыстаецца вялікім попытам у свеце, многія краіны хочуць атрымаць гэты прэпарат", - дадаў міністр ЕЭК.
Як заявіў Артак Камалян, Арменія зараз знаходзіцца ў завяршальнай стадыі перамоў па вытворчасці расійскай вакцыны.
"Арменія гатова прадаставіць пляцоўку пад вытворчасць 100 тысяч доз у месяц", - адзначыў ён.
Міністр па прамысловасці і аграпрамысловаму комплексу ЕЭК выказаў надзею на больш хуткую рэалізацыю дамоўленасцей.
"Спутник V" у свеце
Расійская вакцына зарэгістравана ў 60 краінах з насельніцтвам звыш 1,5 мільярда чалавек. Па колькасці атрыманых адабрэнняў рэгулятарамі прэпарат займае другое месца ў свеце.
Навуковы часопіс Lancet ў пачатку лютага апублікаваў вынікі трэцяй фазы клінічных даследаванняў вакцыны "Спутник V", якія пацвярджаюць высокую эфектыўнасць і бяспеку прэпарату. У ходзе фазы III клінічных даследаванняў прэпарат "Спутник V" прадэманстраваў высокія паказчыкі імунагеннасці і бяспекі, а эфектыўнасць склала 91,6 працэнта.
"Спутник V" дае поўную абарону ад цяжкіх выпадкаў захворвання новай каронавіруснай інфекцыяй.
Вытворчасць у Беларусі
Першыя вопытныя партыі расійскай вакцыны на "Белмедпрэпаратах" былі выраблены 28 лютага. 25 сакавіка ў Беларусі пачаўся прамысловы выпуск вакцыны па расійскіх тэхналогіях. Першую такую партыю праверыў сам распрацоўшчык - Навуковы цэнтр імя Гамалеі.
Плануецца, што прамысловы выпуск расійскай вакцыны складзе 500 тысяч у месяц. Адна вакцына ўключае ў сябе дзве дозы прэпарату, такім чынам, пасля выпуску першай партыі, прышчапіцца змогуць паўмільёна чалавек.
Чытайце таксама:
- Першую партыю вакцыны "Спутник V" у Беларусі выпусцяць у сярэдзіне красавіка
- ЕС спрабуе прыняць тэрміновыя меры па дыскрэдытацыі расійскай вакцыны - СЗР
- Пададзена заяўка на ўдзел вакцыны "Спутник V" у глабальнай праграме COVAX
Тэги: