Мыс Шміта знаходзіцца на беразе Чукоцкага мора і складаецца з двух уцёсаў: Вебера і Кажэўнікава. Тут усяго два селішчы: закінуты пасёлак гарадскога тыпу Мыс Шміта і нацыянальнае сяло Рыркайпій, у якім жыве ўсяго 400 жыхароў. Затое паблізу размешчана адна з найбуйнейшых на Чукотцы лежняў маржоў. Сюды прыязджаюць назіраць за белымі мядзведзямі, якія перыядычна выходзяць на бераг.

youtube / Naust Eco Station

Мядзведзь прыйшоў у вёску ў Налібоцкай пушчы - відэа

Ужо да канца стагоддзя на планеце можа не застацца ні аднаго белага мядзведзя. Паводле даследаванняў канадскіх і амерыканскіх навукоўцаў, праз 20 гадоў гэтых жывёл чакае голад і рэпрадуктыўная недастатковасць. Усяму віной раставанне арктычных льдоў, выкліканае глабальным пацяпленнем.

Белы мядзведзь - самы буйны прадстаўнік не толькі свайго сямейства, але і ўсяго атрада драпежных, гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Расіі і Міжнароднага саюза аховы прыроды. Акрамя таго, ён з'яўляецца вяршыняй харчовага ланцуга ў сваім арэале і важным індыкатарам стану ўсёй арктычнай экасістэмы.

Навукоўцы выключаюць магчымасць адаптацыі белых мядзведзяў да пастаяннага жыцця на сушы. Іх высновы павінны стаць яшчэ адным стымулам для прыняцця мер, накіраваных на барацьбу з глабальным пацяпленнем.

Па прыкладных ацэнак, на ўзбярэжжы Чукоцкага мора жыве больш за тры тысячы асобін, дакладная колькасць не вядома. У апошнія дзесяцігоддзі публікаваліся толькі экспертныя ацэнкі стану папуляцыі, якія абапіраліся ў асноўным на ўлік па бярлогах: колькі іх, дзе размешчаны, колькі дзіцянятаў.

У жніўні 2020 года пачаў працу праект "Гаспадар Арктыкі", у рамках якога плануецца ацаніць колькасць і распаўсюджванне гэтых жывёл, а таксама вызначыць узровень забруджвання месцаў пражывання з дапамогай касмічных здымкаў, наземных і наледных даследаванняў, аблётаў малой авіяцыяй і беспілотнікамі.

Гэты абрад быў адноўлены ў 1998 годзе ў вёсцы Навіны Бярэзінскага раёна дзякуючы Ніне Дзмітрыеўне Клімовіч - першай і асноўнай захавальніцы традыцыі, а таксама ўсёй яе радні.

Пачынаецца абрад такім чынам: 21 студзеня раніцай жанчыны вёскі збіраюцца і ўпрыгожваюць сноп саломы – робяць з яго абрадавую ляльку Каляду і ставяць яе на старое кола ад ваза. Потым вараць у чыгунку куццю.

© Sputnik Альфред Микус

Лынтупы пад снегам - кадры беларускай зімы

10

Калі ёсць жанчыны, якія награшылі ў мінулым годзе, яны на ганку сякуць сякерай старыя венікі, прынесеныя з дому, і затым пруткі рассейваюць па ветры. Потым пад музыку выносяць ляльку Каляду і куццю.

Жанчыну сталага ўзросту садзяць на саначкі, яна трымае ляльку Каляду і гаршчок з куццёй. Цягнуць яе на саначках да дуба, які самотна стаіць у полі на краю вёскі.

На пад'ездзе да дуба жанчыну з санкамі перакульваюць у снег, каб куцця рассыпалася і ўраджай на наступны год быў багаты.

Хлопцы здымаюць з дуба леташнюю Каляду са старым колам, скідваюць уніз і спальваюць, а на дуб зацягваюць новую ляльку і куццю ў гаршку.

Потым спяваюць абрадавыя песні, водзяць карагоды вакол дуба, а затым п'юць і закусваюць пад дубам.

Усе ідуць да месца збору, дзе адбываецца сумесная вечарына ў складчыну. Танчаць, спяваюць, гуляюць у народныя гульні.

Галоўнай забавай з'яўляецца традыцыйная гульня "Ката пячы"! Да свабодна падвешанага на стужцы Ката (пірог з прэснага цеста ў выглядзе фігуры ката) трэба прыскакаць на ўхваце або качарзе і пастарацца дастаць ротам смакату і адкусіць кавалак.

Лялька Каляда або Берагіня цэлы год на дубе будзе берагчы палі і вёску ад маланак, спрыяць урадлівасці нівы і добраму ўраджаю.

Глядзіце таксама:

• Акунуцца ў палонку ў вадохрышчанскі мароз: фотаздымкі, як гэта было пад Мінскам
• Цудоўныя фотаздымкі Раства ў праваслаўных храмах
• Паглядзіце, як запальвала моладзь на Каляды ў Строчыцах