МІНСК, 11 жні - Аляксей Сцяпанаў, Sputnik. У дзень выбараў Прэзідэнта Беларусі ў краіне з раніцы стаў знікаць інтэрнэт - не працавалі многія сайты, падтрымліваць сувязь праз папулярныя месенджары было складана. Да вечара інтэрнэт-сувязь знікла цалкам. Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка заявіў дзяржагенцтву БелТА, што гэта не ініцыятыва ўладаў, а інтэрнэт у краіне адключаюць з-за мяжы.

"Камусьці карціць, заклікаюць выходзіць на вуліцы. Нават з-за мяжы адключаюць інтэрнэт, каб выклікаць незадаволенасць у насельніцтва", - заявіў беларускі лідар.

Апытаныя агенцтвам Sputnik эксперты прааналізавалі, ці магчыма адключыць інтэрнэт з-за мяжы, што магло адбывацца ў рэспубліцы ў дзень выбараў і чаму перабоі з сувяззю адбываюцца да гэтага часу.

Інтэрнэт быў, але не для ўсіх

"Заблакаваць інтэрнэт у краіне досыць складана. Чым больш размеркаваная інтэрнэт-інфраструктура ў краіне, тым складаней гэта зрабіць. Тэхналогія ўладкованая так, што блакаванне адбываецца ў зусім розных кропках", - растлумачыў дырэктар па знешніх сувязях у рэгіёне Усходняя Еўропа і Сярэдняя Азія, тэхнічны саветнік RIPE NCC Алекс Семяняка.

Прэзідэнт Кансорцыума "Інфарус", спецыяліст па кібербяспецы Андрэй Масаловіч таксама лічыць, што глабальна Інтэрнэт у Беларусі ў дзень выбараў не адключалі. Ён быў даступны, але далей "гэта ўжо пытанне ведаў - людзі, якія ўмеюць наладжваць VPN, маглі карыстацца мабільным інтэрнэтам, і некаторыя дастаткова было налаўчыліся".

"Проста ёсць паняцце мясцовых сайтаў. Мясцовыя сайты высеклі і, падобна, што гэта быў унутраны загад. Сайты беларускіх дзяржкампаній былі недаступныя па стане на другую палову дня выбараў і да позняга вечара. Хутчэй за ўсё, гэта было зроблена знутры. Правайдары спаслаліся на прыток трафіку, з-за якога пачаліся збоі. Гэта размовы на карысць бедных. Зараз кіраванне магістралямі такое, што такія рэчы разрульваць можна. DDos атака ўзроўню краіны немагчымая. Значна рэальней унутраны загад", - упэўнены эксперт.

Андрэй Масаловіч агаворваецца, што не ведае, ці было такое распараджэнне, якое абмяжоўвае трафік, але "гэта цалкам рэальна". Але ў той жа час інтэрнэт цяпер так уладкаваны, што забяспечыць абсалютную герметычнасць немагчыма.

"Вельмі шмат у інтэрнэце вызначаецца тым, у чыіх руках рубільнікі ад DNS сервераў, якія ўтвараюць звязанасць, падказваюць, адкуль і куды маршрутызаваць трафік. Ёсць паняцце ізаляцыі, ёсць паняцце суверэннага інтэрнэту. Раней DNS сервераў нулявога ўзроўню было восем у ЗША і адзін - у Еўропе. І яны маглі любы сегмент проста адключыць фізічна. Цяпер чатыры сервера ў руках у Кітая – адзін працоўны, тры рэзервовых", – тлумачыць Андрэй Масаловіч, даказваючы, што інтэрнэт сапраўды глабальная і непадуладная ад адной кнопкі сетка.

Тое, што адбывалася ў дзень выбараў, ён лічыць выкананнем нейкіх унутраных распараджэнняў, а не рэакцыяй на знешнія глабальныя атакі.

DDos атакай можна выключыць хіба што сервер дзіцячага садка

"DDos атаку можна пагасіць, можна адвесці - пераключыцца на рэзервовыя каналы. Можна аўтаматычна выявіць і тых, хто свінячыць, адключыць іх. Механізмы процідзеяння DDos-нападам ёсць, і яны даўно вядомыя. Акрамя таго, калі паглядзець на карту, побач з Беларуссю знаходзіцца дружалюбная краіна - Расія, у якой партал прэзідэнта ў некаторыя дні вытрымлівае дзясяткі тысяч DDos нападаў, і мы гэтага нават не заўважаем. Сёння DDos атакай можна выключыць сервер дзіцячага садка, але нават сервер міністэрства, калі пра гэта загадзя падумалі, нельга. І ўжо тым больш не цэлую краіну", - упэўнены Андрэй Масаловіч.

Пра тое, што наўрад ці адключэнне інтэрнэту ў Беларусі, калі такое наогул было, адбывалася звонку, кажа і шэф-рэдактар інтэрнэт-выдання "Мабільныя тэлекамунікацыі" Лявонцій Букштэйн.

"Парушыць яго працу звонку наўрад ці б захацелі. Ужо чаго-чаго, а даць поўны доступ для ўсіх незадаволеных - як раз для гэтага і ёсць інтэрнэт. Так што тут (у заяве прэзідэнта Беларусі – рэд.) маецца супярэчнасць", - мяркуе ён.

У той жа час Лявонцій Букштэйн лічыць, што "ў асобна ўзятай краіне можна прыпыніць усё - інтэрнэт, працу спадарожнікавай сувязі, было б імкненне, мэта і сродкі".

"Што такое інтэрнэт? Гэта спосаб падлучэння да сеткі. Ты можаш падлучыцца праз спадарожнік, праз тэлефон, праз што заўгодна. У бягучых рэаліях хоць праз кававарку. Важна, дзе ў цябе адбываецца атрыманне сеткавага адрасу, і якімі рэсурсамі ты хочаш падлучыцца да глабальнай сеткі. Падключыць нешта звонку наогул вельмі цяжка", - не верыць у размовы пра ўмяшанне звонку спецыяліст па кібербяспецы, супрацоўнік буйной фінансавай Расійскай структуры Яўген Бярэзін.

Інтэрнэт існуе па ўсім свеце, і не належыць камусьці аднаму, гэта раней, калі ЗША яго прыдумалі, так было, але цяпер такое проста немагчыма, тлумачыць ён.

Страчаны кантроль

"Думаю, на ўзроўні вялікіх арганізацый былі зробленыя нейкія пераналадкі ў службе імёнаў, так званых DNS, якія проста забаранілі доступ да пэўных рэсурсаў. А доступы да папулярных месенджараў, якія працуюць на пэўных партах і па пэўных пратаколах, выкарыстоўваючы сеткавыя службы, былі глабальна перакрытыя на ўзроўні аператараў мабільнай сувязі", - мяркуе Яўген Бярэзін.

У Расіі і на Украіне колькасць правайдараў вылічаецца тысячамі, тады як у Беларусі дзейнасць правайдараў ліцэнзуецца, іх усяго каля 30. Больш таго, па заканадаўству, у Беларусі кантралююцца інтэрнэт-выхады - тыя кропкі, дзе інтэрнэт перасякае межы краіны. Перасякаць мяжу маюць права толькі два дзяржаўных аператара – Белтэлекам і НЦАТ.

"Гэта можа адкрываць магчымасці для знешніх і ўнутраных пагроз і ўмяшанняў у працу сеткі. Сітуацыя, калі карыстальнікі не маглі патрапіць ні на адзін сайт, кажа пра тое, што, верагодна, былі нейкія абмежаванні або ўмяшання ў нармальную працаздольнасць сеткі, але дзе менавіта-без дадатковай аналітыкі сказаць нельга", - удакладняе Алекс Семяняка.

Гэтай аналітыкі пакуль няма, ёсць толькі здагадкі, якія пакуль ніяк не пацвярджаюцца. І пакуль сітуацыя ў краіне нестабільная, гэтае пытанне не разглядаецца як першараднае. "У цяперашні час мясцовыя спецыялісты разбіраюцца, адкуль ідзе блакаванне", - прыводзіць словы Аляксандра Лукашэнкі агенцтва "БелТА". Па словах лідара дзяржавы, на Беларусь спрабуюць мэтанакіравана ціснуць з розных бакоў, "гібрыдна дзейнічаюць па ўсіх напрамках".

МІНСК, 11 жні - Sputnik. "Белавія" падоўжыла прыпыненне рэйсаў ва ўсе гарады Расіі да 21 жніўня, пра гэта сведчаць дадзеныя на сайце авіякампаніі.

Некаторыя рэйсы адкладзеныя на больш позні перыяд: так, паляцець у Воронеж, Казань, Ніжні Ноўгарад можна будзе 24 кастрычніка.

Раней у кампаніі ўдакладнялі, што на ўжо набытыя квіткі распаўсюджваецца агульны парадак: пры адмене рэйса можна аднаразова змяніць дату палёту без даплаты або аднаразова змяніць маршрут без даплат у рамках адной прэміяльнай зоны праграмы "Белавія Лідар". Унесці змены можна да 30 сакавіка наступнага года, а выкарыстоўваць квіткі - да 31 снежня.

Авіякампанія планавала аднавіць палёты ў Расію з 1 жніўня, быў нават пачаты продаж квіткоў. Пазней стала вядома аб падаўжэнні прыпынення да 7 жніўня, а яшчэ праз некалькі дзён - да 14-га.

Нагадаем, напрыканцы ліпеня Мінтранс Беларусі накіроўваў у Расавіяцыю ліст з прапановай аднавіць авіязносіны паміж дзвюма краінамі.