Белорусская АЭС - Sputnik Беларусь
БелАЭС
Беларускую атамную станцыю ў Астраўцы называюць "будоўляй стагоддзя". Хто падтрымлівае АЭС? Хто выступае супраць яе функцыянавання? Які ўплыў на эканоміку Беларусі акажа станцыя пасля фінальнага запуску? Апошнія навіны пра будаўніцтва БелАЭС - у матэрыялах Sputnik.

Жарсці па БелАЭС: пра што спрачаюцца Літва і Беларусь

© Sputnik / Василий СемашкоБелАЭС
БелАЭС - Sputnik Беларусь
Падпісацца
Sputnik успамінае, у чым сутнасць прэтэнзій Вільнюса з нагоды будаўніцтва АЭС у Беларусі, аргументы беларускага боку і пазіцыю МАГАТЭ.

МІНСК, 14 вер — Sputnik. Другі раўнд беларуска-літоўскіх кансультацый, прысвечаных абмеркаванню будаўніцтва БелАЭС, праходзіць гэтымі днямі ў Мінску.

У ходзе кансультацый беларускія і літоўскія эксперты абмяркоўваюць праект БелАЭС, пытанні ядзернай бяспекі і парадак ажыццяўлення нагляду за радыяцыйнай абаронай, уключаючы распрацоўку адпаведнага заканадаўства ў Беларусі, пытанні арганізацыі маніторынгу навакольнага асяроддзя і іншыя тэмы.

Беларускі бок спадзяецца, што гэтыя кансультацыі дапамогуць зняць усе прэтэнзіі афіцыйнай Вільні і грамадскасці Літвы па будаўніцтве АЭС у Астраўцы Гродзенскай вобласці.

У сераду 14 верасня — завяршальны дзень кансультацый. Калі бакі прыйдуць да пагаднення аб тым, што ўсе прэтэнзіі знятыя, яны змогуць падпісаць адпаведны пратакол.

Вынікам кансультацый, па разліках Мінска, павінна стаць сумесная з Літвой справаздача ў Камітэт па ажыццяўленні Канвенцыі аб ацэнцы ўздзеяння на навакольнае асяроддзе ў трансгранічным кантэксце.

Што абурае Літву?

Рашэнне аб збудаванні БелАЭС было прынята ў 2007 годзе, аднак канчатковы выбар пляцоўкі быў зроблены толькі ў 2008 годзе. Пасля доўгіх дыскусій і пошукаў была выбрана Астравецкая пляцоўка, размешчаная ў 50 кіламетрах ад Вільнюса. У адпаведнасці з міжнароднымі абавязацельствамі, правіламі Канвенцыі Эспа і нормамі МАГАТЭ Беларусь падрыхтавала справаздачу аб ацэнцы ўздзеяння станцыі на навакольнае асяроддзе (справаздачу аб АУНА).

Пасля афіцыйнага прадстаўлення справаздачы Мінск запрасіў усе зацікаўленыя краіны прыняць удзел у яе абмеркаванні.

МЗС прайшлі паспяхова з усімі краінамі, акрамя Літвы. Ужо ў ходзе кансультацый літоўскія эксперты заявілі, што атамная электрастанцыя, якая дзейнічае ў непасрэднай блізкасці ад мяжы краіны, будзе негатыўна ўплываць на экалогію краю і нясе ў сабе пагрозу радыяцыйнай бяспекі для літоўскіх грамадзян.

У маі 2010 года міністэрства навакольнага асяроддзя Літвы распаўсюдзіла афіцыйную пазіцыю ў адносінах да БелАЭС, у якой сцвярджала, што патрабаванні міжнароднай канвенцыі Эспа не выкананыя. Крыху пазней літоўскі прэм'ер-міністр Андрус Кубілюс заявіў, што не завершаны даследаванні ўздзеяння на навакольнае асяроддзе абедзвюх запланаваных АЭС у Беларусі і Калінінградскай вобласці, і дадаў, што Літва будзе змагацца супраць АЭС праз структуры Еўрасаюза і АБСЕ.

Прапанова Літвы правесці выпрабаванні на надзейнасць усіх АЭС, якія знаходзяцца ў ЕС і за яго межамі, было адобрана Еўрапейскім саветам.

У сувязі з пазіцыяй Літвы Камітэт па ажыццяўленні Канвенцыі Эспа да канцы жніўня 2010 года працягнуў расследаванне пытання аб выкананні Беларуссю сваіх міжнародных абавязкаў у працэсе планавання будаўніцтва АЭС.

У чэрвені 2011 года Літва звярнулася са скаргай у Камітэт аб парушэнні Мінскам канвенцыі Эспа. Камітэт даручыў Беларусі правесці дадатковыя кансультацыі з Літвой і ўзгадніць пазіцыі. Пасля пачатку ў 2011 годзе земляных работ на будпляцоўцы АЭС Літва патрабуе ад Беларусі спыніць будаўніцтва станцыі. Акрамя таго, краіна заклікае сваіх суседзяў па ЕС адмовіцца ў будучыні ад закупак "экалагічна бруднай" электраэнергіі з БелАЭС.

У жніўні літоўскія чыноўнікі заявілі пра тое, што не выключаюць падачы судовага пазову супраць Мінску з нагоды будаўніцтва АЭС.

Інцыдэнты на будпляцоўцы

Яшчэ адной падставай для Літвы пратэставаць супраць будаўніцтва АЭС у Беларусі сталі два нядаўніх інцыдэнты на пляцоўцы станцыі. Першы інцыдэнт здарыўся 10 ліпеня, аднак вядома пра гэта стала амаль праз два тыдні.

У прыватнасці, шэраг беларускіх СМІ са спасылкай на грамадзянскіх актывістаў паведамілў пра тое, што пры ўсталёўцы корпуса рэактара першага энергаблока сам корпус зваліўся з вышыні, пасля чаго яго ўстаноўку даялося адмяніць.

На наступны дзень Атамбудэкспарт абверг гэтыя звесткі. Аднак 26 чэрвеня Мінэнерга Беларусі, якое раней устрымлівалася ад каментароў, пацвердзіла гэтую інфармацыю.

У паведамленні Мінэнерга сцвярджалася, што "няштатная сітуацыя адбылася на пляцоўцы захоўвання корпуса рэактара пры правядзенні такелажных работ па яго перамяшчэнню ў гарызантальнай плоскасці".

Інцыдэнт выклікаў вострую рэакцыю ў Літве і крытыку з боку прэзідэнта Далі Грыбаўскайтэ. Праз два дні МЗС Літвы накіраваў у Беларусь ноту з просьбай апублікаваць дэталі здарэння.

Услед за гэтым нарэшце рушылі ўслед афіцыйныя каментары Расатама, з якіх вынікала, што тэхнічных перашкод для выкарыстання корпуса не існуе. Затым Мінэнерга Беларусі заявіла, што корпус рэактара будзе заменены, гэта пацвердзіў і Дзяржатамнагляд Беларусі.

Другі інцыдэнт адбыўся ў канцы жніўня: тады на пляцоўцы загінуў рабочы расійскай субпадраднай арганізацыі. Па дадзеным факце следчымі органамі праводзіцца праверка. Згодна з інфармацыяй Расатама, прычынай трагедыі маглі стаць парушэнні правілаў бяспекі пры падачы балонаў з газавай сумессю супрацоўнікамі субпадрадных арганізацыі. Расатам таксама неадкладна папярэджваў аб гэтым беларускі бок.

Гэты інцыдэнт выклікаў неадкладную рэакцыю Літвы. У Вільні зноў заявілі пра неабходнасць правядзення незалежнай экспертнай ацэнкі.

Рэакцыя ЕС і беларускага МЗС

У маі 2016 года, яшчэ да ўсіх інцыдэнтаў на АЭС, Вільнюс паскардзіўся ў Еўракамісію на дзеянні беларускага боку, які працягвае будаваць станцыю.

Таксама літоўскі бок заклікаў Мінск заснаваць камісію міжнародных экспертаў па ацэнцы будаўніцтва АЭС у Астраўцы. У тэлефоннай размове з намеснікам старшыні Еўрапейскай камісіі Мараш Шэўчовіч кіраўнік МЗС Літвы Лінас Лінкявічус запатрабаваў, каб Беларусь запрасіла экспертаў для ўдзелу ў тэставанні АЭС у найбольш неспрыяльных умовах.

Як адзначыў намеснік старшыні Шэўчовіч, ЕК гатова адправіць у Беларусь сваіх экспертаў, каб пераканацца ў адпаведнасці стандартам ЕС тэставання АЭС у найбольш неспрыяльных умовах. Раней еўракамісар Віцяніс Павілас Андрукайціс падчас свайго візіту ў Літву адзначыў, што ЕК не валодае дадзенымі аб тым, што Беларусь не выконвае стандарты бяспекі пры будаўніцтве Астравецкай АЭС.

Беларусь гатова правесці стрэс-тэсты. Раней паведамлялася, што яны пройдуць да 10 верасня, аднак пакуль інфармацыі аб іх правядзенні не з'явілася.

Вясной 2016 года міністр замежных спраў Беларусі Уладзімір Макей, адказваючы на ​​пытанне журналістаў пра прэтэнзіі Літвы, назваў яе дзеянні "палітычнай вакханаліяй". Ён падкрэсліў, што Літва палітызуе будаўніцтва АЭС у Беларусі, заклапочаная канкурэнцыяй з будучай АЭС у Вісагінасе і хоча выкарыстоўваць гэтую тэму для вырашэння сваіх палітычных праблем як унутры краіны, так і ў Еўрасаюзе.

Макей дадаў, што ў Беларусі таксама ёсць вострыя пытанні да літоўскага боку з нагоды Ігналінскай АЭС і будучай АЭС у Вісагінасе, аднак беларускія крыніцы абмяркоўваць гэтыя пытанні ў спакойнай танальнасці.

Аргументы беларускага боку

У адказ на шматлікія прэтэнзіі Літвы беларускі бок неаднаразова падкрэсліваў, што будаўніцтва АЭС у краіне адпавядае нормам МАГАТЭ. Гэта было пацверджана падчас нядаўняга візіту на станцыю генеральнага сакратара МАГАТЭ Юкіа Амана. Ход будаўніцтва станцыі, яе фінансаванне і іншыя пытанні знаходзяцца на асаблівым кантролі ў Падліковай палаты РФ і Камітэта дзяржкантролю Беларусі.

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка раней адзначыў, што Мінск і Вільня павінны супрацоўнічаць па пытаннях будаўніцтва Беларускай АЭС, паколькі, на яго думку, гэта выгадна абодвум бакам.

У гэты ж час і беларускія, і расійскія спецыялісты неаднаразова адзначалі, што праект БелАЭС дапрацаваны з улікам вынікаў і высноў аварыі на АЭС "Фукусіма" ў Японіі.

Такім чынам, бяспека АЭС у Беларусі яшчэ больш узмоцнена за кошт спецыяльных тэхнічных рашэнняў. Беларуская АЭС, якая будуецца пры ўдзеле Расіі, будзе складацца з двух энергаблокаў ВВЭР-1200 сумарнай электрычнай магутнасцю да 2400 мегават. Для яе будаўніцтва выбраны праект АЭС-2006 — тыпавы расійскі праект атамнай станцыі новага пакалення "3+" з палепшанымі тэхніка-эканамічнымі паказчыкамі, які адпавядае самым сучасным, так званым постфукусімскім нормам бяспекі, патрабаванням прыродаахоўнага і санітарна-гігіенічнага заканадаўства.

Увод у прамысловую эксплуатацыю першага блока Беларускай АЭС запланаваны на 2018 год, другога — на 2020 год.

Стужка навiн
0