Нават праз шэсцьдзесят гадоў батлейка бацькі Вальтоса з Францысканскага касцёла працягвае прыцягваць увагу - да пандэміі ў святочныя дні сюды часта прыязджалі турысты.

© Sputnik Ларыса Мятлеўская

Вершы пра Каляды: шчодры вечар, святы вечар

Унікальнасць гродзенскай батлейкі не толькі ў тым, што яна была створана больш за паўстагоддзя таму, але і ў тым, што яна абсталявана рухавіком. Ідэя належала бацьку Вальтосу, які ў савецкі час быў пробашчам Францысканскага касцёла. Ён быў таленавітым мастаком і механікам, таму вырашыў стварыць незвычайнае каляднае прадстаўленне.

У цэнтры знаходзіцца Віфлеемская пячора, у ёй - яслі немаўля Ісуса, а таксама Марыя і Іосіф. Вакол пячоры па крузе рухаюцца постаці вешчуноў, якія прыйшлі пакланіцца сыну Божаму. Шэсцьдзесят гадоў таму кожная фігурка была жывой: хтосьці граў на скрыпцы ці адбіваў барабанны дроб, хтосьці - здымаў капялюш, паднімаў руку, паварочваў галаву. Цяпер, у эпоху камп'ютараў і робататэхнікі, не знайшлося чалавека, каб аднавіць руху драўляных акцёраў батлейкі.

У 1960-я гады батлейка бацькі Вальтоса працавала ўсяго некалькі гадоў. Калі паглядзець на механізаваны тэатр у касцёл пачалі ісці нават самыя перакананыя атэісты, ксяндзу строга забаранілі ўключаць механізм. Пасля смерці Вальтоса батлейку перасталі збіраць, а неўзабаве і зусім забыліся. У 2000-х гадах яе знайшлі на гарышчы, часткова аднавілі і сталі збіраць на Каляды. Старадаўнюю частку дапаўняе сучасны сюжэт - луг з баранчыкамі, пастушкі, вадзяны млын.

У касцёле спадзяюцца, што ў будучыні атрымаецца аднавіць батлейку цалкам, але пакуль на гэта няма ні патрэбных людзей, ні грошай.

У чым унікальнасць беларускага праекта "Жоўтыя зоркі", і што можна будзе ўбачыць акрамя канцэрта, распавяла ў мультымедыйным прэс-цэнтры Sputnik Беларусь арганізатар Ганна Лянькова і аўтар фотавыставы "Асколкі памяці" Дзмітрый Шэмяткоў.

Жоўтыя зоркі

Канцэрт, прымеркаваны да Міжнароднага дня памяці ахвяр халакосту, пройдзе ў Мінску ў чацвёрты раз. Назву ён атрымаў у гонар твора расійскага кампазітара Ісаака Шварца "Жоўтыя зоркі", які быў прысвечаны шведскаму дыпламату Раулю Валенбергу, які выратаваў жыцці дзясяткаў тысяч венгерскіх яўрэяў у перыяд халакосту.

"Асновай нашага канцэрта стане класічная музыка, слухачы змогуць яшчэ глыбей пагрузіцца ў цяжкія, але вельмі важныя для кожнага ўспаміны. У асноўным гэта творы беларускіх кампазітараў - пра людзей, якія загінулі ў Асвенцыме, Майданеке і іншых лагерах смерці. Шмат каму, думаю, спадабаецца выкананне хору хлопчыкаў ад 8 да 13 гадоў, якія сур'ёзна пранікліся гісторыяй халакосту", - патлумачыла Лянькова.

У ролі чытальніка выступіць акцёр-купалавец Аляксандр Падабед, салістаў - Таццяна Гаўрылава (сапрана) і Юрый Гарадзецкі (тэнар), скрыпача - Алег Яцына, а таксама Дзяржаўная акадэмічная харавая капэла імя. Шырмы і іншыя музычныя калектывы Беларусі. Усяго - больш за 200 артыстаў.

© Sputnik / Ирина Букас

Лянькова: у Мінску пройдзе канцэрт "Жоўтыя зоркі" ў памяць пра Халакост

Па словах арганізатараў, раней на канцэрт традыцыйна прыязджалі салісты і віяланчалісты з Расіі, але ў гэтым годзе з-за пандэміі шмат чаго не атрымалася. Адзіны замежнік-удзельнік прыехаў з Ціроля - ім стаў дырыжор Бомсак Йі.

"Гэта вельмі важнае мерапрыемства не толькі для сведак тых падзей, але і артыстаў, якія з-за каронавіруса сядзяць без працы", - падкрэсліла Ганна Лянькова.

Сам канцэрт, запэўніваюць арганізатары, пройдзе без галоўных удзельнікаў - вязняў канцлагераў, якія ўжывую назіралі за падзеямі халакосту. Для іх будзе арганізавана трансляцыя канцэрта ў інтэрнэце.

Што будзе акрамя канцэрта

Праграму вечара дапоўняць унікальная інсталяцыя яўрэйскага аўтара лялек Валерыі Гайшун, а таксама фотавыстава "Асколкі памяці" біёлага Дзмітрыя Шэмяткова.

"У гэтым годзе выстава ўжо не пра вязняў, а пра месца, дзе знішчаліся людзі ў Другой сусветнай вайне: лагера смерці ў Польшчы і Літве. У мінулым годзе я быў там, прачуў гнятлівую атмасферу гэтых канцлагераў і пастараўся захаваць яе на здымках", - распавёў Шэмяткоў.

Выстава складаецца з 70 фотаздымкаў.

© Sputnik

Арганізатар фотавыставы Дзмітрый Шэмяткоў

Арганізатары адзначаюць, што падобныя мерапрыемствы ўносяць значны ўклад у падтрыманне гістарычнай памяці.

"Час ідзе, і сведак халакосту становіцца ўсё менш, а мы, адкрываючы новыя дакументальныя крыніцы, робім з гэтага яўнае. Галоўнае, каб гэтая памяць перадавалася наступным пакаленням", - сказала на заканчэнне Ганна Лянькова.

Канцэрт "Жоўтыя зоркі" пройдзе 24 студзеня ў Вялікай зале Белдзяржфілармоніі.

Чытайце таксама:

• Дзве беларускі ганараваныя званнем "Праведнікі народаў свету"
• Пуцін уручыў ордэн Мужнасці траюраднай пляменніцы героя паўстання ў "Сабіборы"
• "Я пажыццёва вязень гета": гісторыі, якія немагчыма забыць